Parlayıcı sıvı depoları söndürme sistemleri tasarımı
Mimari yangın güvenlik önlemleri, yalıtım önlemleri, algılama sistemleri gibi önlemlerin yanında, yangın söndürme sistemleri de bu tarz depolarda alınması gerekli önlemlerin başında gelmektedir.
Teknolojik gelişmelerle birlikte, depolama ihtiyaçları gün geçtikçe artmakta ve birim hacimde bulundurulan depolama malzemelerinin miktarı günbegün yükselmektedir. Olası bir yangında ilgili mahallerdeki yangın yükünün artması yangın tehlikesini daha üst boyutlara taşımaktadır. Bu durum özellikle ilgili mahallerde, yangın güvenlik sistemleriyle alakalı tedbirlerin üst düzeyde alınmasını zaruri hale getirmektedir. Mimari yangın güvenlik önlemleri, yalıtım önlemleri, algılama sistemleri gibi önlemlerin yanında, yangın söndürme sistemleri de bu tarz depolarda alınması gerekli önlemlerin başında gelmektedir. Bu tip mahallerde, depolanan malzemelerin cinsine ve şekline göre, yangın söndürme sistemleri tasarımı farklıklar göstermektedir. Genel itibariyle yangın tehlikesinin ve yangın yükünün en büyük olduğu depolar ise, içerisinde yanıcı parlayıcı sıvı depolanan depolama tesisleridir; dolayısıyla bu tip tesislerin yangın söndürme sistemi tasarımı yapılarken, üst düzey önlemler alınması bir gerekliliktir.
İçerisinde depolama yapılan tesislerin yangın söndürme sistemi tasarımı için geliştirilen birçok standart vardır: ancak genel itibariyle Amerika ve Avrupa standartları bu konuda en çok kabul gören standartlardır. Tüm bunlarla birlikte, depolanan malzeme cinsine bağlı olarak, yanıcı ve parlayıcı malzeme depolanan depoların söndürme sistemi tasarımını anlatan standartlar içerisinde ise en yaygın kullanılanı NFPA (National Fire Protection Association) standartlarıdır.
NFPA standartları yanıcı parlayıcı malzeme bulundurulan mahallerle alakalı da birden çok standart geliştirmiştir. Bu standartların başlıcaları şunlardır:
- NFPA 16 STANDARD FOR THE INSTALLATION OF FOAM-WATER SPRINKLER AND FOAM-WATER SPRAY SYSTEMS
- NFPA 11 STANDARD FOR LOWMEDIUM AND HIGH-EXPANSION FOAM
- NFPA 30 FLAMMABLE AND COMBUSTIBLE LIQUIDS CODE
NFPA 16 standartları genel itibariyle minimum ihtiyaçları belirler. NFPA 11 standartları ise, raflı depolama yapılan depolama tesisleri özeline görece NFPA 30’a göre daha az iner. Dolayısıyla yanıcı parlayıcı sıvı depolarında özellikle köpüklü söndürme sistemleri tasarımında baz alması gereken standartlar NFPA 30 standartlarıdır. Görece olarak Avrupa standartları da bu tarzda depoların söndürülmesi konusunda yeterli ayrıntıya girmediği ve yetersiz kaldı için, ülkemizde de çoğu zaman NFPA 30 standartlarına başvurulmaktadır.
Yanıcı parlayıcı sıvı depolar için söndürme sistemi tasarımı yapılırken bilinmesi gereken birçok done vardır. Malzemelerin cinsi, parlama ve kaynama sıcaklık değerleri, depo alanının yüksekliği depolama stili (raflı, yığma, paletli vs.) depolama yükseklikleri, depolanacak malzemelerin hangi tür özelliklere haiz kaplarda depolanacakları gibi değerler tasarıma input veri olarak girerler. İlgili tavan sprinkler başlığı tipi, ilgili raf arası sprinkler başlığı tipi ve söndürme ajanı tipi de tasarımcı tarafından seçilerek, NFPA 30 standardında veren output değerlere ulaşılır ve tasarım bu doğrultuda yapılır.
Gerekli kaynak debi ve basınç değerleri için bir done de depolanan sıvı cinsleridir. Depolanan malzeme cinsleri NFPA 30 da aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır:
- Class IA- Parlama Noktası 22,8 °C’tan, kaynama noktası da 37,8 °C’tan düşük olan sıvılar
- Class IB-Parlama Noktası 22.8 °C’tan düşük, kaynama noktası 37,8 °C’a eşit ya da fazla olan sıvılar Class IC Parlama Noktası 22,8 °C’a esit ya da fazla 37,8 °C’tan düşük olan sıvılar
- Class II-Parlama Noktası 37.8 °C’a eşit ya da fazla , 60 ° C’tan düşük olan sıvılar
- Class III A-Parlama Noktası 60 °C’a eşit ya da fazla, 93 °C’tan düşük olan sıvılar
- Class III B-Parlama Noktası, 93 °C’a eşit ya da fazla olan sıvılar
Parlama noktası düşük olan sıvılar için gerekli kaynak debi ve basıncı daha büyük olmaktadır. Sağladığı debi ve basınç avantajlarından dolayı bu tip depolarda genellikle köpüklü söndürme sistemleri tercih edilmelidir. Tasarım yapılırken, köpüklü söndürme sistemi uygulamaları tercih edilecekse, depolanan malzeme cinsine göre köpük ajanı cinsinin değişebileceği unutulmamalıdır. Ülkemizde, hali hazırda kurulmuş olan köpüklü söndürme sistemi uygulamalarında maalesef birçok uygulama ve tasarım hatası bulunmaktadır. Dolayısıyla, yatırım yapma kararı vermenin ötesinde sistemin dizaynında, tasarımına, montaj aşamasından bakım aşamasına kadar olan her aşamasında ilgili uluslararası standartlara bağlı kalınarak doğru bir şekilde tesis edilmesi ve bu doğrultuda firmalarla çalışılması en önemli gerekliliklerden biridir.