HAVAYOLU TAŞIMACILIĞI VE EKONOMİK DÜZENLEMELER TEORİ VE TÜRKİYE UYGULAMASI

HAVAYOLU TAŞIMACILIĞI VE EKONOMİK DÜZENLEMELER TEORİ VE TÜRKİYE UYGULAMASIGünümüzde zamandan kazanarak en kısa sürede ulaşımı sağlayan ve her türlü mal ve hizmetin transferini her türlü coğrafi alana uygun şartlarda gerçekleştirebilen hava yoluna ait güvenlik konusu oldukça önem taşımaktadır.

HAVALİMANLARINDA GÖREV YAPAN KURUM VE KURULUŞLAR VE GÖREVLERİ
Hangi kurum ve kuruluşların havalimanlarında görev yaptığının bilinmesi güvenliğin sağlanması amacıyla yapılacak olan müdahalelerin öncesinde ve sonrasında kolaylık sağlayacak ve düzenli hareket imkânı verecektir.

Genel itibarıyla aşağıda yer alan kurum ve kuruluşlar havalimanlarıyla ilişki içerisindedir;

• Mülki idare amirliği
• DHMİ başmüdürlüğü ve diğer
• işletmeci kuruluşlar
• Güvenlik birimleri;
• Emniyet şube müdürlüğü
• Jandarma koruma birlik komutanlığı
• Özel güvenlik müdürlüğü
• Gümrük muhafaza müdürlüğü
• Gümrük müdürlüğü
• Hava yolu kuruluşları
• Yer hizmetleri kuruluşları
• İkram kuruluşları
• Sağlık birimleri
• İkmal kuruluşları
• Kargo kuruluşları
• Meteoroloji
• Diğerleri (Banka, maliye büroları,
• restoran gibi sıralayabiliriz.)
• Hava limanlarında bulunan
• hassas tesisler ise aşağıdaki gibi sıralanabilir;
• Kule -Yakıt depoları,
• Bakım üniteleri,
• Hava trafik kontrol üniteleri,
• Haberleşme santralleri,
• Trafo ve diğerleri.
• Bunların yanı sıra hava limanı
• ana unsurları ise;
• Pist sahaları ve buradaki tesisler,
• Terminal binaları,
• İç hat
• Dış Hat
• Charter (Uçak Kiralama)
• Kargo
• Diğerleri (VIP-CIP)
• Kara tarafındaki diğer alanları (Park Sahaları, hizmet binaları vb.)

olarak sayılabilir.

Havalimanı Emniyet Şube Müdürlüğünün Görevleri
Yürürlükteki mevcut mevzuatın emniyet teşkilatına verdiği görevlerin yanında;

• Yolcu, bagaj, kargo, yük ve uçağa yüklenen diğer maddelerin arama ve araştırmasını yapmak,
• Aprona ve tahditli – sınırlandırılmış alanlara yetkisiz ve izinsiz girişlere engel olmak,
• Terminallerin, ünitelerin ve hassas noktaların güvenliğini sabit noktalar ve devriyelerle korumak,
• Terminallerin, ünitelerin ve hassas noktaların güvenliğini sabit noktalar ve devriyelerle korumak,
• Havacılık güvenliği kapsamı içinde suçların engellenmesi, önlenmesi ve tespit edilmesi, sivil havacılık yönünden tehdit olabilecek kişilerin izlenmesi ve acil durumların kontrol altında tutulmasını sağlamak,
• Antiterör birimlerinin oluşturulması, silahlı müdahale, tutsaklar için görüşme ve patlayıcı maddelerin etkisiz hâle getirilmesi gibi uzmanlık düzeyinde mukabelede bulunmayı gerektiren tedbirleri almak, hava meydanında önemli olaylara karşı süratle karşılık verebilme kabiliyetinin artırılması için personeli eğitmektir.
• T.C. ve yabancı uyruklu yolcuların pasaport ve pasaport yerine geçen vesikalarını kontrol ederek giriş ve çıkış damgalarını tatbik etmek, Yabancılar ve Pasaport Kanunu’nun vermiş olduğu görev ve yetkileri kullanmak da havalimanı emniyet şube müdürlüğünün görevleri arasındadır.
• Havalimanının işletilmesi, hava trafik kontrol hizmetlerinin ifası, seyrüsefer sistemleri ve kolaylık tesislerinin işletilmesi gibi ana hizmetlerini yerine getirmek havalimanı başmüdürlüğünün asli görevleri arasında bulunmaktadır.
• Hava limanında yapılacak inşaat, elektrik donanımı ve diğer her türlü faaliyetle ilgili olarak çalıştırılacak işçi, teknisyen, mühendislerin isim ve adres listelerinin tanzim edilerek emniyet şube müdürlüğüne bildirilmesini ve arşiv araştırmasının yapılmasını sağlamak havalimanı başmüdürlüğünün görevleri arasında sayılmaktadır.

Gümrük Müdürlüğünün Görevleri

• Ana görevi, kendi sorumluluk bölgelerinde amir hükümlere göre her türlü güvenlik önlemini almaktır. Gerektiğinde asayiş ve emniyet konularında güvenlik kuvvetlerine yardımcı olmak ve gümrüklü salonlar içerisinde kanun ve mevzuata uygun gümrük kontrollerini yapmak ve gümrüğe gelen malların işlem görmesini sağlamak gümrük müdürlüğünün görevleri arasında bulunmaktadır.
• Gümrük muhafaza kaçakçılık ve istihbarat bölge amirliğinin görevleri kendi sorumluluk bölgelerinde her türlü kaçakçılık faaliyetine yönelik önleme, izleme ve araştırma yapmak ve gerekli tedbirleri almaktır.

Jandarma Birlik Komutanlığının Görevleri
Jandarma birlik komutanlığının havalimanı sınırlarını teşkil eden beton kaideli tel örgü çitiyle çevrili kısmın çevre güvenliğini sağlamak ve tel örgü dışından havalimanının havaya dönük bölümüne karşı yapılacak saldırı ve sabotajları önlemektir.

İşletmenin Görevleri
Terminal binasında yapılacak inşaat, elektrik donanımı ve diğer her türlü faaliyetle ilgili olarak çalıştırılacak işçi, teknisyen, mühendislerin isim ve adres listelerini tanzim ederek Emniyet Şube Müdürlüğüne bildirmek ve güvenlik araştırmasının yapılmasını sağlamak işletmeye dair temel görevler olarak sıralanmaktadır.

Özel Güvenlik Teşkilatlarının Çalışma Şekli ve Görev Esasları

• Özel güvenlik görevlilerinin sınırları, mevcut yasal düzenlemelerde açıkça belirtilmemiş olsa dahi, mevzuatın tamamı dikkate alındığında şu şekilde belirlenebilir;
• Özel güvenlik görevlileri, Özel Güvenlik İzin Bölgesi’nde adres olarak belirtilen, görev alanı veya güzergâhı dâhilinde şirket varlıklarına yönelik suç işlenmesini engelleyecek tedbirleri hukuka uygun usullerle alabilirler.
• Suç işlendiğinde kendisine tanınan yetkiler çerçevesinde olaya müdahale eder ve süratle genel kolluk kuvvetini suç mahalline davet eder.
• Genel kolluk kuvveti olay yerine gelene kadar, soruşturmanın uygun şekilde yürütülmesini sağlayacak bilgi, belge, ve tanıkları muhafaza eder, genel kolluğun olaya el koymasından itibaren genel kolluğun talebi hâlinde araştırma ve delil toplama faaliyetine yardımcı olur.
• Özel güvenlik görevlileri, kendilerine verilen yetkileri; özel güvenlik görevlisi kimlik kartını herkes tarafından görülebilecek şekilde taşımak şartıyla, üniformalı olarak, görevli oldukları süre içerisinde ve görevli oldukları alanlarda kullanabilirler.
• Güvenlik görevlileri, Özel Güvenlik İzin Belgesi’nde belirtilen adres ve nakit taşıma güzergâhı dışında yetkili değildir.
• Özel güvenlik görevlileri kendilerine görev sırasında kullanılmak üzere şirket tarafından verilen ve genel kolluk tarafından ruhsat düzenlenmiş olan silahlarını, ancak görev alanı içerisinde taşırlar. Gerekli izinler alınmadan şirket envanterindeki silahın görev alanı dışına çıkarılması durumunda 6136 sayılı Kanun kapsamında kanuni takibata uğrarlar.
• 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunu’nun 23 üncü maddesine göre, “Özel güvenlik görevlileri Türk Ceza Kanunu’nun uygulanmasında memur sayılır. Bunlara karşı görevleri sebebiyle suç işleyenler devlet memurları aleyhine suç işlemiş gibi cezalandırılır” hükmü bulunmaktadır.
• Özel güvenlik görevlileri, görevlerini icra ederken genel kolluk kuvvetlerine tanınan bir kısım yetkileri de kullandıklarından, kendilerine karşı mukavemet, hakaret, tehdit, saldırı gibi suçlarla karşılaşmaları her zaman mümkündür.
• Bu nedenle özel güvenlik görevlilerinin görevli oldukları sürelerde hukuken korunmaları maksadıyla kendilerine karşı işlenen suçlar bakımından memur sayılmaları kabul edilmiştir.

Sağlık Denetleme Merkezi Baştabipliği
Sağlık Denetleme Merkezi Baştabipliği, Uluslararası Sağlık Tüzüğü’nün uygulayıcısı olarak, tüzükte yer alan karantina hastalıklarını (Veba, kolera, sarı humma vb.) Hava yoluyla Türkiye’ye girişlerini ve Türkiye’den başka ülkelere yayılmasını önlemek temel görevidir. Bu amaçla havalimanına yurt dışından gelen her uçaktan Sağlık Genel Bildirimi almak ve bu bildirimlerin değerlendirilmesini yaparak gerekirse ilgili tüzük çerçevesinde sağlık tedbirlerini almak da temel görevlerinden biridir.

Havalimanında Bulunan Hava yolu Şirketlerinin Görevleri

• Havalimanında bulunan hava yolu şirketlerinin görevleri ise aşağıdaki gibidir;
• Boarding (son kontrol) esnasında şirket görevlisi tarafından yolcunun uçuş kuponu ve resmi kimlik belgesi karşılaştırma işlemini yapmak,
• Hava taşıtına giren ve çıkan yolcu, bagaj ve kargo malzemeleri kontrol altında tutarak, birbirine karışması ve yetkisiz kişilerin bunlarla temasını önlemek,
• Hava yolu işleticileri silahların, patlayıcı maddelerin ve diğer tehlikeli araçların uluslararası yolcu uçaklarında taşınacak ikram malzemeleri ve yükler vasıtasıyla uçağa sokulmalarını önlemek için kendilerine ait güvenlik ve kontrol yöntemlerini, güvenlik programlarında belirleyerek takip edeceklerdir ve Kendisine gelen güvenlikle ilgili ihbarları vakit geçirmeksizin güvenlik birimine haber vermektir.
• Havalimanında bulunan yer hizmet kuruluşlarının görevleri de güvenliğin sağlanması bakımından dikkate alınması gereken hususlar içermektedir. Buna göre havalimanında bulunan yer hizmet kuruluşlarının görevleri aşağıdaki gibi sıralanabilir;
• Güvenlik konusunda kendi personelini eğitmek,
• Kendi mevzuatları çerçevesinde gerekli işlemleri yapmak
• Uçuşa kabul edilmiş yük ve bagajların taşınmasını yapmak,
• Yolcuların uçağa götürülmesi ve getirilmesinde araç tahsis etmek ve Siber saldırılara karşı gerekli tedbirleri almaktır.

HAVALİMANINDA GÜVENLİK ÖNLEMLERİ
Havalimanlarında güvenlik önlemlerini iki başlık altında toplamak mümkündür, “fiziki” ve “koruyucu”. Fiziki güvenlik önlemleri aşağıdaki gibidir;

• Duvarlar,
• Tel örgüler,
• Kapanlar,
• Kilitler,
• Bariyerler,
• Erken algılama, uyarı ve alarm sistemleri,
• Turnike geçiş sistemleri,
• Aydınlatma,
• Kartlı giriş-çıkış kontrol sistemleri,
• İkaz levhalarıdır.

Koruyucu güvenlik önlemleri ise şu şekilde sıralanabilir;

• Nöbetçi kulübeleri,
• Nöbetçi noktaları,
• Giriş kontrol noktaları,
• Devriyeler,
• Kontrol denetim araştırma sistemleri
• Test sistemleri,
• Ziyaretçi sistemleri,
• Güvenlik araştırması ve giriş kartı uygulaması,
• Eğitim,

• Fiziksel olarak sınırları belirlenmiş alan ve olan mekânlara girişlerde, güvenlik görevlisi, güvenlik cihaz ve sistemleri ile oluşturulan şahısların, taşıtların, eşyaların güvenlik amaçlı kontrollerinin yapıldığı yerlere kontrol noktası denir.
• Kontrol noktaları, yapılacak güvenlik taramasının türüne (şahısların, eşyaların veya araçların) göre düzenlenir. Buna göre;
• Tesislere giriş ve çıkışlarda , ihtiyaca cevap veriyorsa tek kapı kullanılmalıdır. Bina içerisinde yaya giriş kontrol noktaları, bunları açmak üzere kırmaya teşebbüs edecekleri caydıracak şekilde sağlam yapıda olmalıdır.
• Bu geçiş noktalarından havaalanı tarafına yetkisiz girişin engellenmesi için personelin gözetim altına tutulması ya da bir giriş kontrol sistemiyle kontrol edilmeleri gerekir.

Kontrol Noktalarının Genel Özellikleri

• Kapılar, personel istihdam edilmediği ya da tehdidin yüksek olduğu dönemlerde kapalı tutmaya elverişli olmalıdır. Zira bu özellikle tehdidin kitleler hâlinde protesto ya da diğer kamusal düzensizlik durumlarını içeren durumlarda son derece önemlidir.
• Güvenlik görevlilerinin istihdam edilmesi için çeşitli unsurlara karşı korunmalarını temin etmek üzere mekânlar ve düzenlemeler yapılmalıdır. Bu tür mekânlar, ayrıca güvenlik personelinin görevini ifa etmek maksadıyla her tarafa kolaylıkla erişimi ve kapı çevresi alanını rahatça görebilme imkânı verebilecek şekilde tasarlanmalıdır.
• Giriş noktalarının gece kullanılması hâlinde, kapıyı çevreleyen alan aydınlatılmalıdır. Tüm bu konumlar ile güvenlik çitleri çevresinde güvenlik görevlilerini gölgeli ve karanlık alanlarda güvenlikle ilgili gereken gözlemlerin yapılmasına yardım edecek şekilde aydınlatma sağlanmalıdır.
• Güvenlik personelince kontrol edilen giriş noktalarında, personelin hava meydanı güvenlik merkezi ve bölge zabıtası ile irtibatını sağlayacak muhabere araçları bulundurulmalıdır. Buralar ayrıca güvenlik personelinin gerektiği takdirde yardım talep etmek için kullanabileceği sesli ve görsel alarmlarla teçhiz olunabilir.
• Faaliyetlerin sadeliği ve güvenliği açısından her yönde trafik akışını kontrol eden bir kapı konulması tercih sebebidir. İki yönde akan trafik her iki yönde personel istihdamı ile ikiz kapıyı ya da kaldırılıp indirilmek suretiyle engeller konulmasını gerektirebilir. Bu tür giriş düzenlemeleri, muhtemel tıkanıklıkları da giderecektir.
• Kara tarafının kamuya açık alanları ve yollarından hava tarafının servis yollarına geçişi sağlayan giriş noktaları en az sayısıda tutulmalı, bunlar kullanılmadıkları veya yüksek tehdit durumlarında kilitli muhafaza edilmeli ve güvenlik personeli tarafından plansız aralıklarla denetlenmelidir.
• Geçiş kontrolleri, çevre engelleri ve diğer güvenlik önlemleri özel eğitimli personel tarafından test edilmeli ve denetlenmelidir. Engelleri aşma konusunda yapılacak testler ve denetlemeler hiçbir zaman herhangi bir şahsın yaşam güvenliğini tehlikeye atacak şekilde yürütülmemelidir.

Kontrol Noktasında Görev Yapan Personelin Görevleri
X- Ray operatörü
Bagajların görüntülerini monitörde izleyerek X-ray kullanımı talimatında belirtilen hususlar doğrultusunda yorumlar ve şüpheli görüntülerin tetkikini sağlar.
Çalışma sırasında tüm dikkatini izleme işine verir.

Bagaj kontrol görevlisi
X-ray görevlisinin ikaz ettiği bagajları monitördeki görüntü teyidini alarak bagajın sahibini tespit eder, şahsın diğer bagaj ve eşyalarını almasını sağladıktan sonra kendisine açtırarak bagajı kontrol eder.

Yönlendirme görevlisi
Kontrol noktasına gelen tüm eşya ve bagajları ulusal ve uluslararası ilgili mevzuat esaslarına uygun olarak X-ray cihazına, tüm şahısları da üzerlerindeki metalleri de X-ray cihazına bıraktırarak kapı Detektörüne yönlenmelerini sağlar. Cihazdan geçirilecek bagajları üst üste koydurmaz ve iki bagaj arasında belirli bir mesafe bıraktırır.

Üst arama görevlisi

• Metal kapı Detektörü ve el tipi metal Detektörü cihazlarını, kullanma talimatlarında belirtilen şekilde kullanır.
• Şahısların metal kapı Detektöründen geçişi esnasında ışıklı ve/ veya sesli metal uyarısı alınırsa şahıslara uyarıya sebep olan metal cisimleri çıkarttırarak X-ray cihazından geçirilmesini söyler ve metal kapı Detektöründen tekrar geçmelerini sağlar.

KONTROL NOKTASINDAKİ DONANIMLAR

• Günümüzde dünya üzerinde bulunan hava meydanlarında çeşitli gelişmiş tarama cihazları ve biyometrik sistemler kullanılmaktadır. 11 Eylül saldırılarından sonra, yolcuların üç boyutlu vücut şeklini gösteren tarama cihazları kullanılmaya başlanmıştır. Ancak bu cihazlar insan hakları açısından büyük tepki çekmiştir.
• Yolcuların yoğun şikâyetleri sonucunda , havaalanı güvenlik görevlilerinin arama ve taramalarda daha dikkatli davranmasını istemiştir. Kullanılan sistemler radyasyon tehlikesi içermekte olduğu bu sisteme girmek istemeyen yolcuların elle aramalarının yapılması gerektiği bu durumunda yolcular tarafından kabul edilmediği belirtilmektedir.
• Biyometrik sistemler dünyadaki hava meydanlarında kullanılabilmektedir.
  Günümüzde mevcut biyometrik sistemler
  • Parmak izi
  • Retina
  • DNA
  • Damar
  • Yüz
  • El Geometrisi
  • Ses
  • Yüz Termogramı
  • İris
• Bu sistemlerden el geometrisi ABD’de havaalanlarında kullanılmaktadır. İris tanıma sistemleri de dünyada hava meydanlarında kullanılabilen ve kimlik tespitinde parmak izine göre daha sağlıklı sonuçlar veren bir sistemdir.
• Biyometrik sistemler Türkiye’de hava meydanlarında terminal kapı kontrol noktalarında uygulanmamaktadır. Ancak hızlılık ve kolaylık açısından bazı kapılarda kartlı geçiş yapılabilmektedir.
• Kartlı geçişler için hava meydanı çalışanlarına verilen kartlar kullanılmaktadır. Bu kartlar kapı girişlerindeki cihazlara okutularak kapının otomatik olarak açılmasını sağlayan bir çalışma düzenine sahiptir.
• Kişiye özgü verilen bu kartlar özellikle terminal içindeki geçişlerde kullanılır. Bu kartlar hava meydanı çalışanlarının veya görevlilerinin işleriyle ilgili kapıları açmasını sağlar ve kartın kullanılmasıyla sistem merkezinde kart görünerek kullanım zamanıyla kaydedilir.
• Kartlar üzerinde; kart sahibinin fotoğrafı, kartın türü, kişinin kurumu, kişinin ismi ve soy ismi ve kartın açabileceği kapıların sayı ile gösterilmesi mevcuttur. Bu kartlar yetkili mülki idare amirliği tarafından verilmektedir.
• Kartlı geçiş basit ve pratik bir yöntem olsa da kart sahibinin kendisi ile bir başkasını kapılardan geçirebilmesi olanaklıdır. Ayrıca kart sahibinden başka biri bu kartları kolaylıkla kullanabilir.
• Bu anlamda terminal giriş kontrol noktalarının her personeli ve yolcuyu arama-tarama işleminden geçirerek kartlı geçişlerin belirtilen güvenlik zaaflarını en aza indirdiği söylenebilir.
• Türkiye’de hava meydanlarında terminal binası giriş kapı kontrol noktasında kullanılan güvenlik cihazlarını sıralayarak kısaca tanıtmak faydalı olacaktır.

X- ray cihazı

• X-ray cihazlarının temelini x-ray ışını oluşturur. X ışını bir materyalden geçirildiğinde, materyal ekrana yansıtılarak, fotoğraf karesi ve siluet şeklinde görülebilmektedir. Cihazda bir x-ray ışın kaynağı, bu kaynağın karşısında ışınları algılayan bir detektör bulunmakta, eşyalar ışınların yolu üzerine konulmakta ve bu eşyalardan gelen ışınlar detektörler tarafından algılanarak monitöre bir siluet olarak yansıtılmaktadır.
• X-ray cihazlarının, havacılık güvenlik kontrolünde hızlılık ve kolaylık sağlaması bu cihazların önemini artırmıştır. Ancak birçok çeşidi ve özelliği bulunan x-ray cihazlarının etkinliği x-ray cihaz operatörüne bağlıdır. Çünkü cihaz tehlikeli madde veya cismi gösterse de karar verecek olan monitörü izleyen personeldir.
• Havalimanı giriş kontrol noktalarında x-ray cihazı operatörlerini özel güvenlik şirketinin güvenlik personeli yapmaktadır. Ayrıca x-ray cihaz operatörü 20 dakika periyotlarla değişim yapmaktadır. Bu yöntem yönergeye uygun olmakla beraber güvenliği de arttırıcı bir yöntemdir.
• X-ray cihazları ile çalışan operatör özel güvenlik görevlilerinin dikkat etmesi gereken hususlar ise şunlardır;
  • Kontrol edilecek paket ve bagajlar, taşıma bandına aralarında en az 50 cm ve geniş yüzeyleri banda paralel olacak biçimde konulmalıdır.
  • Görüntüyü nitelendirmede zorluk çekilirse bagajın pozisyonu değiştirilerek tekrar cihazdan geçirilmelidir.
  • İnceleme sırası; önce büyük, sonra küçük cisimler şeklinde olmalıdır.
  • Bagajın içerisinde kesin fikir edinilemeyen durumlarda bagaj, sahibine açtırılarak kontrol edilmelidir.
  • Aygıt çalışırken cihaz tüneline el sokulmamalı, taşıyıcı banda (konveyör) oturulmamalı, tünelin önünde ve arkasında bulunulmamalı, cihazın üzerine yiyecek-içecek bırakılmamalıdır.
  • Canlılar hiçbir surette x-ray cihazıyla kontrol edilmemelidir.
  • X-ray cihazı ile çalışan personelin maruz kalacağı radyasyonun belirlenen sınırları aşmaması için kullanılan x-ray cihazına uygun dozimetre kullanımı sağlanmalıdır.
  • Dozimetre (Doz ölçer) : X-ray cihazı kullanan personelin maruz kaldığı x ışını dozunu ölçmek için kullanılan filmli karta denir. Dozimetre başka birine ödünç verilmez ve alınmaz.
• Toka ve giysilerin metal parçalarının yanına konulmaz. X-ray cihazlarının ve dozimetrelerin ölçüm ve kontrolleri Türkiye Atom Enerjisi Kurumu tarafından sertifikalandırılmaktadır.
• X-ray cihazından geçen metaller ekran üzerinde hangi renkte görünür?

X-ray cihazları; organik ve organik olmayan maddeleri ekrana farklı renklerde yansıtır.

• Metal maddeler koyu mavi,
• Organik maddeler sütlü kahverengi ya da turuncu,
• Az yoğun maddeler ise yeşil renkte ekrana yansırlar.

Metal Kapı Dedektörü (Kapı Dedektörü)

• Yolcu kontrolünde en yaygın olarak kullanılan cihazlar metal dedektörleridir. Bu dedektörler (kapı ve el tipi metal arama dedektörleri) metallere duyarlıdır. Silahların ve bombaların metal kısımlarına karşı sinyal verir.
• Bu cihazların kullanılma ihtiyacı, insanların ve elbiselerinin, aranmasının uzun zaman alması nedeniyle doğmuştur. Kapı dedektörü, insanların içinden geçebileceği kapı şeklinde olup, yolcuların kapıdan geçerken üzerlerindeki metal nesnelerin varlığını ses ve ışık yoluyla güvenlik görevlisine haber verme özelliğine sahiptir.

El Tipi Metal Arama Dedektörü (El Dedektörü)

• Güvenlik kontrol noktalarında veya gerekli görülen diğer yerlerde, yolcu ve personelin geçişlerinde güvenlik taramasının bölgesel yapılabilmesi amacıyla sadece metale duyarlı olan dedektör olarak tanımlanır. Yolcu kontrolünde metal kapı dedektöründen geçerken sinyal veren yolcular el Dedektörü ile taranırlar.
• Amaç metalin yerini tam olarak tespit edebilmektir. Dedektörün metali algılayan bir yüzeyi vardır ve yolcunun vücuduna yakın bir mesafede tutularak tarama yapılır. Vücuda paralel olarak gezdirilen cihaz metal nesneye yakınlaştığında sinyal vererek güvenlik görevlisini uyarır. Güvenlik görevlisi nesnenin ne olduğunu sorabilir veya görmek isteyebilir.
• El dedektörlerinin de duyarlılıkları ve arızasının olup olmadığı kontrol edilerek saptanabilir. Pilli olarak çalışan el dedektörleri güvenlik için önemli bir cihazdır. Ancak bu cihazın verimliliği de etkin kullanılması da kullanıcı olan güvenlik görevlisine bağlıdır.

Örneğin bir tarama sırasında bir özel güvenlik görevlisi insan vücudunun aramada en önemli bölümleri olan; ayak bilekleri, kasık bölgesi, bel bölgesi, sırt kısmı, koltuk altları, boyun kısmı ve saç bölgesini tam olarak göz ile incelemeli ve vücudun bu bölgelerini mümkün olduğunca el Dedektörü ile taramaya çalışmalıdır.

Patlayıcı dedektörleri uçak kaçırma, terminale patlayıcı bırakma, patlayıcı parçalarını birleştirerek bomba yapma, uçak havadayken parçaları birleştirip patlatma veya uçak indikten sonra patlayıcıyı patlatma gibi olaylar için yolcu kontrollerinde tespit için kullanılan cihazlardır.
Bu dedektörler patlayıcı ve uyuşturucu maddeleri köpekler kadar iyi bir şekilde seçemeyebilirler ancak cihaz düzgün çalıştırıldığı müddet içerisinde daha çok bagaj ve yolcuya tarama yapabilmektedir.

Patlayıcı Dedektörü
Patlayıcıların belirlenmesi amacıyla havaalanlarında aşağıdaki sistemler kullanılmaktadır:

• Metal dedektörler,
• Biyolojik yöntemler (Köpekler),
• Buhar dedektörleri,
• İz dedektörleri.

Patlayıcı Dedektörü

• İz dedektörleri günümüzde patlayıcı ve uyuşturucu maddelerin tespit edilmesi amacıyla kullanılmaktadır. İz dedektörleri havada görünmeyen tanecikleri emerek analiz yapmaktadır. Hatta yolcunun eline dedektör aparatı sürülerek, kişinin varsa elinde kalmış olabilecek patlayıcı, uyuşturucu gibi maddeleri tespit edebilmektedir.
• Biyolojik yöntemlerden olan köpekler, terminal giriş kontrol noktalarında kullanılmamakla birlikte gerektiği durumlarda kullanılabilmektedir.
• Bir köpek hem hareketli hem de koku alma yönünden insan burnundan 100 kat, işitme duyusu ise 7 oktav daha fazladır. Köpeklerin terminal içerisinde açık havaya göre patlayıcı bulma başarısı daha fazladır.
• Ancak köpeğin dikkati 20-25 dakika sonra kaybolur. Buhar dedektörlerinin çalışma esası da patlayıcı içerisinde buhar çıkaran maddelerin tespitine dayanır. Ancak günümüzde havalimanlarında kullanılmamaktadır.

Kapalı Devre Televizyon Sistemleri (CCTV)

• Giriş ve çıkış kontrollerinde en etkili sistemlerden olduğu söylenebilir. Bu sistemde havaalanına yerleştirilen tüm kameralar bir merkezden izlenebilmekte ve kayıt yapabilmektedir.
• Bu sistemler güvenlik güçlerince izlenmekte ve kaydedilmektedir. Bu sistem sayesinde gerek yolcular gerekse tüm çalışanlar özellikle de özel güvenlik görevlileri izlenebilmektedir. Ancak sistem yolcuların izlenmesi amacını taşır.
• Bu izleme ve kayıt altına alma işlemi güvenliği artırıcı bir etken olmasına rağmen, görevli güvenlik personelinin her zaman kamera ile izlenmesi personeller üzerinde strese yol açtığı söylenebilir.
• Bu sisteme korunan yere göre sabit-hareketli, siyah-beyaz, renkli, gece görüntü verebilen çok çeşitli kamera türleri eklenebilmektedir.

GİRİŞ KONTROL NOKTALARI

• Ana Giriş Yolu Kontrol Noktası Hava meydanı girişlerinde oluşturulur. Hava meydanı güvenliği açısından önemli bir noktadır. Bir hava meydanında bu kapılar en az seviyede olmalıdır.
• Tercih edilen tek girişin olmasıdır. Giriş ve çıkış birbirine yakın yerlerde bulunmalıdır. Araç çıkışları kontrolsüz olmasına rağmen herhangi bir olayda giriş kontrol görevlileri çıkış kontrolünü de yapabilecek konumda olmalıdırlar.
• Bu girişlerde araç ve yolcu profilleri üzerinde risk analizi yapılarak, araç yoğunluğunu da dikkate almak suretiyle on araçtan biri kontrole tabi tutulmalıdır. Suç organizasyonlarının herhangi bir eylemden önce ilk düşündükleri şey kaçış yollarıdır.
• Eylem sonunda kaçamazsa büyük oranda başarısız olacakları gibi organizasyonları da deşifre olacaktır. Bu nokta kaçış güzergâhını da kapadığı için daha önemli bir hâle gelmektedir.
• Bu noktada yapılan görev, öncelikle bomba yüklü araçlar ile silahlı baskın eylemlerini gerçekleştirmek üzere gelenlere yönelik olmalıdır. Teferruatlı araç ve şahıs araması ise tehdidin yüksek olduğu durumlarda, ihbarlarda veya örnekleme yöntemiyle yolcu ve araç profili çıkarılarak yapılmalıdır.
• Bu noktada gösterilecek görev ciddiyeti ve hassasiyeti havaalanı güvenlik tedbirleriyle ilgili ilk fikri verir. Caydırıcı olmasının yanında rastgele tarama yapıldığı için suç ve suç organizasyonlarının tespit şansı yüksektir.

Terminal – Arındırılmış Salon Giriş Kontrol Noktası

• Sivil havacılık güvenliğinde uluslararası kurallar gereği uçağa gidecek yolcu, bagaj, mürettebat, yiyecek, içecek malzemesi ve kargo malzemesinin taramadan geçirilmesi, uçağın ise güvenli bir bölgede bekletilmesi esastır. Ülkemizin taşıdığı terör riskinden dolayı terminal girişleri kontrollü hâle getirilmiştir.
• Sistemimizde EDS (Patlayıcı Tespit Sistemi) bulunan hava meydanları hariç bagajların taramadan geçirildiği tek yer terminal giriş kontrol noktasıdır. Dolayısıyla da sivil havacılık güvenliği yönünden önemli bir kontrol noktasıdır.
• Arındırılmış salon giriş kontrol noktası sivil havacılık güvenliğinde çok önemli bir kontrol noktasıdır. Uçak yolcu kabininde bulunması istenmeyen hiçbir malzemenin geçişine izin verilmemesi gerektiği gibi, bu noktadan sonra yolcu, mürettebat ve çalışanların arındırılmış salon dışında kalan insan ve eşyalarla teması kesin olarak engellenmelidir.
• Sivil havacılıkta bu noktadan sonraki bölüm genel olarak “hava tarafı” olarak kabul edilir. Türkiye’de terminal ve arındırılmış salon giriş kontrol noktalarının donanım ve çalışma şekli aynıdır.
• Terminal – Arınmış Salon Giriş Kontrol Noktasının İşletilmesi Kontrol Noktasının Donanım ve Yerleşimi: Standart bir kontrol noktasında bulunması gereken cihazlar (Kapı Tipi Metal Arama Dedektörü, El Tipi Metal Arama Dedektörü, X-Ray Bagaj Tarama Cihazı, Küçük nesneleri koymak için Plastik kap gibi.
• Kontrol noktasında 4 personel bulunmalı ve bu personeller x-ray, kapı dedektörü , el dedektörü kullanma prosedürlerini iyi bilmeli özellikle x-ray’den taranarak geçen malzemeleri iyi yorumlamalıdırlar.

Personel Giriş Kontrol Noktası

• Hava meydanlarında ihtiyaç hâlinde, personelin giriş çıkışı için ayrı bir kontrol noktası oluşturulabileceği gibi, mevcut kontrol noktalarındaki bir cihaz gurubu personelin geçişi için tahsis edilebilir.
• Bu uygulama, güvenlik personeli, yolcu ve diğer personel arasında meydana gelebilecek tartışmaları önlediği gibi personelin daha kolay geçişini sağlar ve güvenlik personeline itirazları önemli ölçüde azaltır. Bu kontrol noktasını kullanan tüm personel ve eşyaları yolcular gibi standart taramaya tabi tutulur