
Yangından korunma uyarı sistemleri ve acil anons sistemleri tasarımları
Yangın algılama ve alarm sistemleri; tesisler, işletmeler ve binalar gibi yapılarda olası yangın riskine karşı yangınları ilk safhasında tespit ederek, yapıda bulunanları durumdan haberdar edecek, yangınla mücadele stratejisi kapsamında yangının ve dumanın yayılımını önleyecek ve güvenli tahliye için gerekli mekanik ve elektronik cihazları aktive edecek ve güvenlik birimlerine haber vermek amacıyla Türkiye yangından korunma yönetmeliği ve TS CEN/TS EN54-14 kılavuzuna göre hem can hem de mal korumaya yönelik tesis edilmesi zorunlu sistemlerdir. Yangın algılama sistemleri, yürürlükteki Türkiye yangından korunma yönetmeliği ve TS CEN/TS EN54-14 kılavuzuna uygun olarak tasarlanmaktadır.
Yangın algılama ve uyarı sistemleri yapılardaki risk sınıfı, insan yük katsayısı, işletme prosesleri, yapıdaki yaşam şekli, güvenli tahliye süresi vb kriterler değerlendirilerek oluşturulan yangınla mücadele stratejisi kapsamında farklı ihtiyaçlara cevap verebilecek şekilde planlanır ve tasarlanır. Buna bağlı olarak çok çeşitli uygulamalar yapılabilmektedir. Günümüzdeki teknolojik yapılaşmada yüksek binalar, fabrikalar, iş merkezleri, hastaneler ve insanların yoğun olarak bulunduğu binalarda yangın algılama sistemleri ile diğer güvenlik ve kontrol sistemleri arasında entegrasyon ihtiyacı ve seviyesi her geçen gün artmaktadır.
Firma olarak yerel veya uluslararası standartlara uygun, itfaiye veya belediyenin taleplerini tam olarak karşılar, genişleyebilir esnek mimariye sahip sistemler tasarlıyor ve müşterilerimize sunuyoruz.
Yapının tipi, risk sınıfı, kullanım amacı, büyüklüğü ve mimari yapısı sizin için önereceğimiz sistem için belirleyici olacaktır. Farklı kullanım amacı ve risklere sahip binalar için Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği ve yönetmeliğin atıfta bulunduğu standartlarda uyulması gereken özel şartlar bulunmaktadır. Bununla birlikte binalarınız yurt dışında ise, uyulması gereken daha farklı standartlar bulunabilir. Sistem tasarımında Türkiye’de TSE’nin kabul ettiği EN54-14 ve diğer ülkelerde NFPA, GHOST BIS gibi farklı standartlar kullanılmaktadır. Ayrıca, kullanılacak ürünlerde çeşitli sertifikasyonlar talep edilmektedir. Bu nedenle önerilecek sistem ve ürünlerin sizin için en doğru şekilde seçilmiş olması gerekmektedir.
Yangın algılama sisteminin yönetmeliklere ve standartlara uygun olarak tasarlanması ve ihtiyaca en uygun sistemin kullanılması binalarınızdaki can ve mal güvenliğinin sağlanması ve yasal sorumluluklarınız açısından hayati bir önemdedir.
Yönetmelikler
- Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği
- EN 54
Sunumun hazırlanmasında;
- NFPA 72
standartlarından da faydalanılmıştır.
Amaç
- Anons sistemini acil durumlarda uyarı vermek için kullanmak.
- Ses sistemi aracılığı ile acil durumlarda insanlara bilgi vererek, panik olmasını önlemek, insanları doğru şekilde bilgilendirmek, yönlendirmek ve tahliye etmek.
Neden İhtiyaç Duyulur
- Yangın anında insanların alarm uyarılarına verdiği tepki aşağıdaki gibidir:
- İnsanların %13’ü siren sesine zamanında tepki verir.
- İnsanların %45’i yazılı uyarılara tepki verir.
- İnsanların %75’i sesli mesajlara tepki verir.
- Araştırmalar, acil bir durumda insanların büyük çoğunluğunun, binayı giriş yaptıkları kapılardan terk etmeye çalıştıklarını göstermiştir. Bu durumlarda sesli tahliye mesajlarının insanların dikkatini çekerek en güvenli yerden tahliyeyi sağlayabildiği saptanmıştır.
- İşitme
- Ses kulaklarımız ile algılayabildiğimiz, havadaki titreşimdir.
- Konuşma: Ses tellerimiz havada hareketlenmeye neden olur.
- Hoparlör: Koni havada hareketlenmeye neden olur.
- Hoparlörün Çalışma Prensibi
Örnek Ses Seviyeleri
1m’de fısıldama : 30dB
1m’de karşılıklı konuşma : 60dB
Hafif sokak gürültüsü : 40-70dB
Yüksek sokak gürültüsü : 60-90dB
Ortalama ofis gürültüsü : 40-80dB
Pres çalışan atölye : 70-100dB
Kazan dairesi gürültüsü : 80-110dB
SPL-sound pressurelevel
- Noktasal bir kaynak için SPL(Ses ölçme birimi) hesabı:
L2=L1-20 log (R)
L2 Algılanan SPL
L1 Kaynaktan 1metre uzaklıktaki SPL
R Algılama Noktası-Kaynak arası mesafe (m)
SPL mesafe iki katına çıktıkça 6 dB düşer.
- Not: Ses kaynağının gücü 2 katına çıkartılırsa ses seviyesinde 3dB artış olur.
- m ——– 100 dB
- m ——– 94 dB
- m ——– 88 dB
- m ——– 82 dB
- m ——– 76 dB
18 m ——– 64 dB
- m ——– 70 dB
SPL mesafe iki katına çıktıkça 6 dB düşer.
Kavramlar
- Duyulabilirlik,
- Sesin diğer seslere nazaran duyulabilme özelliği.
- Anlaşılabilirlik,
- Sesli mesajın içeriğinin algılanabilme oranı.
- Belirginlik,
- Sesin, bilgi içeren kısımlarının dinleyici tarafından ayrılabilme özelliği.
- Acil durum anonslarının yukarıdaki kavramlara uyması gerekmektedir. Sesin anlaşılabilirliği ve belirginliği sesteki bozulmalardan ve kirlilikten kaynaklanabilir.
Ses Bozulmasi
- 3 tip ses bozulması vardır:
- Genlik Bozulması:
Elektronik cihazların ve çeviricilerin doğrusal olmayan yapıda olması.
- Frekans Bozulması: Çeviricilerin farklı frekans aralıklarına farklı tepki vermesi.
- Zamansal Bozulmalar: Yansıma ve yankılanmadan kaynaklanan bozulmalar.
Sesli tahliye mesajlari ile uyarı verilmesi zorunlu olan binalar
- Binadaki yatak sayısı 200’den fazla olan otel, motel ve yatakhanelerde,
- Yapı inşaat alanı 5000 m²’den büyük olan veya toplam kullanıcı sayısı 1000 kişiyi aşan topluma açık binalarda, alışveriş merkezlerinde, süpermarketlerde, endüstri tesislerinde vb,
- Yapı yüksekliği (tüm katların toplamı) 51,5 m’yi geçen tüm binalarda, sesli tahliye mesajları ile uyarı gerekmektedir.
Siren kullanımı
- Acil anons sitemi kullanılıyorsa, acil anons sistemi hoparlörü olan hacimlerde ayrıca siren sistemi konulması gerekli değildir.
-
- Sistem 2 ayrı kaynaktan beslenmelidir.
- Alarm durumunda ana besleme kesildiğinde yedek besleme sistemi, minimum 30 dakika olmak üzere, bina tahliye süresinin en az 2 katı kadar besleyebilmelidir.
- Normal durumda ana besleme kesildiğinde yedek besleme sistemi 24 saat besleyebilmelidir. Acil durum jeneratörü varsa bu süre 6 saate kadar indirilebilir.
- Alarm durumunda sistemin düzgün çalışması engellenecekse yedek güç kaynağı kullanılarak normal anons yapılmamalıdır.Öncelikler
- Alarm durumunda önceliği alarma verip diğer tüm anons fonksiyonlarını kapatabilmelidir.
Manuel Alarm, Uyarı
>
Otomatik Alarm
>
Otomatik Uyarı
>
Normal durum anonsları
Kablolar
- Besleme için kullanılan tüm kabloların,
- Hoparlör hatlarına giden sinyal kablolarının,
- Amplifikatör ve routerlara giden kabloların yangına dayanıklı olması gerekmektedir.
- Sağlık hizmeti amaçlı binalarda,
- 100’den fazla kişinin bulunduğu konaklama amaçlı binalarda,
- Kullanıcı sayısı 1000’i geçen toplanma amaçlı binalarda,
Her türlü besleme ve dağıtım kabloları ve kablo muhafazalarında kullanılan malzemelerin halojenden arındırılmış ve yangına maruz kaldığında herhangi bir zehirli gaz üretmeyen özellikte olması gerekir.
Sistem beslemesi
Üretim ve kullanım özellikleri
- Anons sistemi her zaman açık konumda olmalıdır.
- Sisteme enerji verildikten 10 saniye sonra çalışır duruma gelebilmelidir.
- Acil durum anonslarını 3 saniye içinde çalmaya başlayabilmelidir.
- Sistem süpervize olmalıdır, otomatik olarak gözlenebilmeli, açık ve anlaşılır göstergeler ile belirtilmelidir:
- Sistem çalışırlığı
- Güç kaynağı durumu
- Herhangi bir hata durumu
- Alarm, anons durumu
Süpervizyonlar
- Mikrofon kontrolü;
- Elektriksel kontrol: Anons mikrofonuna gelen enerji süpervize edilebilir ancak mikrofon diyaframı bozulduğunda anlaşılamaz.
- Akustik kontrol: Mikrofon çıkışı akustik ve elektriksel olarak kontrol edilir. Güvenilir bir yöntemdir.
-
- Farklı tiplerde 100V hoparlör kullanmak mümkündür.
- Hoparlörler seri şekilde bağlanmalıdır.
- Hattın geri gelmesi gerekmektedir.
Yayın devamlılığı
- Sistemde tek bir kablo veya amplifikatör arızası olması durumunda aynı zona anons yapan tüm hoparlörler devre dışı kalmamalıdır. En iyi çözüm iki hat kullanarak sesi homojen şekilde dağıtmaktır.
- Sistemde tek bir kablo veya amplifikatör arızası olması durumunda iki ayrı zon bundan etkilenmemelidir.
- Sesli uyarı mesajı özellikleri
- Sesli uyarı 500 – 2000 Hz arasında olmalıdır.
- Tek bir ses cihazı ile istenilen ses seviyesi sağlansa bile binada en azından iki adet ses cihazı olmalıdır.
- Sesli uyarı başladığında sirenler, sesli uyarı yapan anons hoparlörleri dışındaki tüm ses girişlerinin devreleri ayrılmalıdır.
- Türk yönetmeliğine göre yerden 150 cm yükseklikte ölçülecek ses seviyesi ortalama ortam gürültüsünün 15 dB üstünde olmalıdır.
- Uyuma maksatlı bölgelerde, banyo ve duşlarda en düşük ses seviyesi 75 dB olmalıdır.
- Sesli uyarı cihazları 3 m uzaklıkta en az 75 dB, en çok 120 dB gücünde olmalıdır.
- EN 60849 ve TS/EN 54’te ses seviyesi en düşük 65 dB, ortam gürültüsünün 5-20 dB üstünde, uyunan yerlerde en düşük 75 dB, en yüksek 120 dB olmalıdır.
- Ses kalitesi
- Acil anons yapılan noktalarda duyulabilirlik, anlaşılabilirlik ve belirginlik kavramlarına dikkat edilmelidir.
- Hoparlörler homojen olarak dağıtılmalı, istenilen ses seviyesi ve kalitesi bu şekilde sağlanmalıdır.
- Hoparlör tiplerine, montaj yüksekliğine dikkat edilmelidir.
- Hoparlörden çıkan ses(frekansa göre değişebilir) ortalama 60°’lik açı ile yayılır. Dolayısı ile yükseklik arttıkça hoparlörler arası mesafe arttırılabilir.
Hoparlör Yerleşimi
- Hoparlör güç seçimi
- Aşağıda tavan yüksekliği ve ortam gürültüsü için hoparlör güç seçim tablosu gösterilmiştir.