Tünel yangınlarında can kayıplarını önlemek mümkün mü?
Tüneller, tipik olarak bir yerden başka bir yere en kolay ve kısa ulaşım yolu olarak kullanılmaktadır. Giderek artan şehir nüfusları ve insanların şehirlerarası yolculuk gereklilikleri, uzun ve zorlu yollarda geçirilen yolculuklar yerine daha kısa ve konforlu yolculuklara ihtiyaç doğurmaktadır. Bu nedenle ve gelişen teknolojinin imkânlarıyla tünel yapımlarında son yıllarda ciddi artış olmuştur. Her bir tünel, bulunduğu yere, yerleşimine, uzunluğuna, trafik durumuna ve tiplerine bağlı olarak güvenlik zorluklarına sahiptir; bu nedenle güvenlik sistemleri tünel uygulamalarında son derece önemlidir. Tünellerde yangın ve tehlikeli maddelerin salınması gibi durumlarda felaketle sonuçlanan kritik olaylarla karşılaşılmaktadır. Tünellerde genel olarak çıkan yangınlar; sürücü hatası olan araç kazaları, trafik sıkışıklığında veya uzun bir tırmanışta motorun aşırı ısınması, ağır araçların rampa aşağı inişlerde fren sisteminde aşırı ısınma, elektrik devrelerinden doğan vb. birçok farklı sebepten kaynaklanabilmektedir. Tünellerde yangının çıkmasıyla havalandırma sistemleri ile duman tahliyesinin yapılması ve ortama temiz havanın basılması sağlanmalıdır.
Tünellerde çıkabilecek bir yangında insanlar büyük tehlike altındadır bu nedenle hızlı ve düzgün tepki vermeleri önemlidir. Çünkü olası bir risk anında can güvenliği tehdidiyle korkmuş bir insan, doğru tepkiyi vermek yerine tam aksine daha riskli davranışlar sergileyebilir. Mevcut tehlikenin boyutunu daha da arttırabilir. Bu sebeple; riskler bu noktaya gelmeden önce tehlikenin erken tespiti, bir yangın alarmının hızlı bir şekilde tetiklenmesi, seslendirme ve acil anons sistemi ile kayıtlı acil durum mesajların yapılması veya canlı anonslar ile insanları doğru bir şekilde yönlendirerek tünelin hızlı bir şekilde boşaltılması hayat kurtarmaktadır. Riski en aza indirmek amacıyla güvenlik kapsamında kullanılması gereken bazı sistemler olaya acil müdahalede yardımcı olacaktır. Genel olarak tünel uygulamalarında; yangın algılama kontrol sistemi, doğrusal ısı algılama sistemi, sesli ışıklı uyarı sistemi, IP CCTV sistemi, acil durum telefon ve acil yönlendirme sistemi, geçiş kontrol sistemi, seslendirme ve acil anons sistemi, söndürme sistemleri vb. gibi sistemler kullanılmaktadır.
Tünellerdeki yangın riski yüksek olduğundan fiber optik doğrusal ısı algılama sistemi ile yangın algılamasının yapılması doğru çözüm olarak sunulmaktadır. Fiber optik doğrusal ısı algılama sistemi tüneldeki ortam sıcaklığını 7/24 analiz ederek tüneldeki sıcaklık hassasiyetini, doğrusal ısı algılama sensörü kablosu ile yangının hızını doğru bir şekilde algılamasını sağlar. Tünel uzunluğu boyunca yangın noktasını tespit etmek önemlidir. Sistem kanal başına 10 km mesafeye kadar 25 cm’de bir örnekleme aralığıyla 1 ° C’ye kadar sıcaklık değişimlerini tespit edebilmektedir. Sistem birden fazla kanallar ile yapılandırılabilir ve her kanalda hassas yangın algılama için alarm ve ön alarmlar programlanabilen 1000 bölge bulunmaktadır. Yüksek hassasiyet ve hızlı tepki süresi ile birleştiğinde, mümkün olan en hızlı yangın algılama ve kaynağın hassas konumlandırılması sağlanır. Sistem elektromanyetik parazitlerden etkilenmez ayrıca, zorlu ortamlarda, kurulumu kolay, bakım gerektirmeyen ve 14 km kadar ısı algılaması yapabilen sistemlerdir. Fiber optik doğrusal ısı algılamada kablo kopması ve kontrol cihazı arızasına karşı yedeklilik sağlanabilmektedir. Sistemin yangın yönetim sistemlerine entegre edilmesi kolaydır. Güvenilir ve çalışan bir yangın algılama sistemi, tünelin ve onu kullanan kişilerin korunması için son derece önemli bir sistemdir. Küçük yangınlar bile kapalı alan nedeniyle çok hızlı şekilde tehlikeli boyuta ulaşabileceğinden, hassas ve güvenilir yangın algılama özellikle tünellerde kritik öneme sahiptir. Yangın,- kilit kişilere en erken uyarıyı sağlayabilen güvenilir bir yangın algılama sistemi ile erkenden önlenebilir.
IP CCTV sistem çözümleriyle tünelin girişinden çıkışına kadar birçok olayı da kameralar ve video analizler ile önceden tespit etmek mümkündür. Video analizli kameralar sadece görüntü sağlamakla kalmaz önceden tanımlanmış olan analizleri tespit edebilmektedirler. Bazı analizlerden bahsedecek olursak; duran araç, ters yönde giden araç, yüksek hızla giden araçlar, obje yükseklik tespiti, tünel içinde koli veya yabancı cisimler, tünel içinde uygunsuz yürüyen yayalar vb. gibi tehlike unsurlarından birini algılayarak alarm üretebilmektedirler. Bir tünelde, birkaç saniye önce bir olayı tespit etmek hayat kurtarabilir ve hasarı önemli ölçüde azaltabilir.
Öte yandan can kaybı ile en kötü sonucun yaşanmadığı durumlarda bile, geçmiş örneklere bakıldığında bir yangından hasar görmüş tünel uzun süre kapanması sebebiyle hem ekonomik açıdan hem de ulaşım ağının diğer bölümlerine yansıyan yoğunluklar ile olumsuz sonuçlara neden olmaktadır. Bu nedenle, tünellerde “iyi mühendislik ve doğru çözüm” ile uygulanacak yangın algılama sistemleri ile korunma sağlanması hem can güvenliği hem ekonomik etkileri sebebiyle de kritik önem taşımaktadır.
