OTOYOLLAR VE DEVLET YOLLARININ TRAFİK DİLİMLERİNE GÖRE YILLIK ORTALAMA GÜNLÜK TRAFİK DEĞERLERİ VE ULAŞIM BİLGİLERİ

Genel Müdürlüğümüzce trafik sayımları seyyar, sabit ve özel sayımlar olmak üzere üç farklı şekilde yapılmaktadır. Sabit sayımlar yıl içerisinde sürekli yapılan sayımlardır. Bu sayımların amacı yıllık programlar dahilinde seyyar, kısa süreli yapılan sayımları YOGT değerine dönüştürmek için dönüştürme katsayılarını (haftalık, aylık, mevsimlik) tespit etmektir. Seyyar sayımlar ise kısa süreli sayımlar olup yıllık programlar dahilinde 4 mevsim, 7 gün ve 24 saat boyunca yapılan sayımlardır. Sürekli sayım yapılan sabit istasyonlardan elde edilen katsayılar ile seyyar sayımlar sonucunda elde edilen trafik değerleri YOGT değerlerine dönüştürülmektedir. Özel sayımlar ise yıllık program haricinde gelen talepler doğrultusunda, genelde cihazlı sayımlarda 48 saat, el sayımlarında ise 8 saat süreyle yapılan sayımlardır. Sayımlar genellikle Devlet Yolları ve İl yolları ile Otoyolların ücretsiz olduğu kesimlerde yapılmaktadır. Sayımlar Devlet yollarında her yıl, İl yollarında ise 3-5 yıl gibi uzun süreli dönemlerde ve/veya ihtiyaç doğrultusunda gerçekleştirilmektedir. Otoyollara ait 2021 yılı Yıllık Ortalama Günlük Trafik değerleri çıkış kapılarından elde edilenbilgilere göre kesim kesim verilmiştir. Girişe göre çıkış bilgileri elde edilemeyen otoyol kesimlerinde ise belli kabuller doğrultusunda trafik değerleri verilmiştir.
Otoyollar için taşıtlar; Hafif Taşıt (Otomobil) ve Ağır Taşıt (Otobüs, Kamyon, Kamyon+Römork, Çekici + Yarı Römork) olarak sınıflandırılmıştır.
Devlet Yollarında Ortalama Günlük Trafik Değerlerinin tespit edilmesi için 2 farklı otomatik sayım cihazı kullanılmaktadır. Trafik sayımlarında kullanılan her bir cihazın doğruluk hassasiyeti bu cihazların çalışma prensiplerinin farklı olması nedeniyle birbirinden farklıdır. Genel olarak trafik sayımlarında doğruluk oranı yaklaşık ±%95’tir. Trafik bilgileri bütün Devlet Yollarındaki kontrol kesimlerine ait trafik dilimlerine göre her iki yönü içerecek şekilde toplam olarak verilmektedir. Otomatik Sayım ve Sınıflandırma Cihazlarından elde edilen taşıt sınıfları yayın haline getirilmeden önce aşağıda verildiği şekliyle 5 farklı grupta değerlendirilmiştir. Otomobil: Otomobil, pikap, kamyonet, jip, toplam yüklü ağırlığı 3,5 tonu geçmeyen taşıtlar ve yolcu taşıma kapasitesi yaklaşık 8-14 kişi olan taşıtlar.

Orta Yüklü Ticari Taşıt: Yolcu taşıma kapasitesi yaklaşık 14- 25 kişi olan taşıtlar ve toplam yüklü ağırlığı yaklaşık 3,5 ton ile 10 ton arasında olan kamyonlar.

Otobüs: Yolcu taşıma kapasitesi yaklaşık 25 kişiden fazla olan taşıtlar.

Kamyon: Kamyon+Römork, Çekici+Yarı Römork
Bu kitabın elde edilmesinde kullanılan taşıt sayım ve sınıflandırma cihazları ve 2021 yılı sayımları hakkında aşağıda kısa bilgi verilmektedir.

“Devlet Yollarında Ortalama Günlük Trafik Değerlerinin tespit edilmesi için 2 farklı otomatik sayım cihazı kullanılmaktadır. Trafik sayımlarında kullanılan her bir cihazın doğruluk hassasiyeti bu cihazların çalışma prensiplerinin farklı olması nedeniyle birbirinden farklıdır.”

1 – Otomatik Taşıt Sınıflandırma Sayımları (OTSS1): 2021 yılında 1254 noktada her mevsim en az 7 gün 24 saat süreyle taşınabilir hava basınçlı hortumlu cihazlar kullanılarak yapılan taşıt sınıflandırma sayımlarıdır. Sistem taşıt sınıflandırmalarını, 11 sınıfta aks sayısına ve aks mesafelerine göre gerçekleştirmektedir. Sayımlardan elde edilen verilerin Yıllık Ortalama Günlük Trafik Değerine (YOGT) dönüştürülmesinde sabit sürekli sayım noktalarından elde edilen aylık değişim katsayıları dikkate alınmıştır.

Hava basınçlı hortumla çalışan bu cihazlardan aynı zamanda taşıt hızlarına ait veriler de toplanmaktadır.

3 – Otomatik Taşıt Sınıflandırma Sayımları (OTSS3): Manyetik döngülü cihazlar kullanılarak yapılan sürekli sayım ve sınıflandırma istasyonları olup, Türkiye genelinde 510 noktada KAPAK ULAŞIM GÜVENLİĞİ kurulmuştur. Sürekli sayım yapılan bu istasyonlardan aylık değişim katsayıları belirlenmekte ve diğer cihazlarla yapılan kısa süreli sayımlardan elde edilen trafik bilgilerinin Yıllık Ortalama Günlük Trafik değerlerine dönüştürülmesinde kullanılmaktadır. Taşıtlar uzunluklarına göre 9 farklı grupta sınıflandırılmakta olup, bu kitapta taşıt sınıfları 5 farklı grupta değerlendirilmiştir. Manyetik döngülü cihazlardan aynı zamanda taşıt hızlarına ait veriler de toplanmaktadır. Trafik sayımı yapılamayan bazı devlet yolu kesimlerine ait trafik değerlerinin tespitinde kullanıcılara fikir vermesi nedeniyle bilinen 2020 yılı trafikleri kullanılarak 2021 yılı trafikleri tahmin edilmiştir. Ayrıca, sayım istasyonuna yakın kesimlerde de trafiğin fazla değişmeyeceği varsayımı yapılarak güzergah trafikleri (G.TRAF) verilmiştir. Manyetik döngülü (OTSS3) ve hava basınçlı hortumlu (OTSS1) sistemler kullanılarak taşıtların anlık hızları ölçülmekte ve aşağıda belirtilen 3 farklı grupta değerlendirilmektedir. Hız bilgileri ölçüm yapılan noktaya ait olup trafik diliminin tamamını temsil etmemektedir.

• Taşıt sınıflarına göre ortalama hız: Sayım yapılan noktadan geçen taşıtların yaptığı anlık (nokta) hızlarının toplamının gözlemlenen taşıt sayısına bölünmesiyle elde edilen hızdır.
• Taşıt sınıflarına göre yüzde seksenbeşlik (%85’lik) hız: Hız dağılımında 85. yüzdelik dilime düşen hızdır.
• Taşıt sınıflarına göre hız ihlali yüzdeleri: Sayım yapılan noktadan geçen taşıtlardan, sayım yapılan noktadaki hız sınırını aşanların oranıdır.

“Taşıtlar uzunluklarına göre 9 farklı grupta sınıflandırılmakta olup, bu kitapta taşıt sınıfları 5 farklı grupta değerlendirilmiştir. Manyetik döngülü cihazlardan aynı zamanda taşıt hızlarına ait veriler de toplanmaktadır.”

Bu bilgilerin yanı sıra; her Bölge Müdürlüğü için otoyollar ve devlet yolları yıllık taşıt-km değerleri, taşıt hacimlerine göre otoyol ve devlet yolu uzunlukları hesaplanmıştır. Ayrıca, Türkiye genelinde karşılaştırma yapmak amacıyla yıllık taşıt-km değerleri, taşıt hacimlerine göre devlet yolları uzunlukları, illere göre taşıt-km, ton-km ve yolcu-km değerleri de verilmektedir. Bunlara ilaveten 2021 yılında Türkiye genelinde 75 noktada yapılan Dingil Ağırlığı ve Başlangıç – Son Etütleri sonuçları kullanılarak yük cinslerine ve taşıt sınıflarına göre taşıt başına ortalama taşınan yük miktarı, taşıt sayılarına göre yük cinslerinin dağılımı, taşınan yük miktarına göre yük cinsleri dağılımı, taşıt sınıflarına göre dingil tipleri bilgileri elde edilmiş olup kullanıcıların hizmetine sunulmuştur. Bu kitapta, her bir bölge müdürlüğü için Devlet Yolları Trafik Dilim Haritaları, Otoyollar Trafik Hacim Haritaları ve Devlet Yolları Trafik Hacim Haritaları, Türkiye Geneli Devlet Yolları Trafik Hacim Haritası, Devlet Yolları Ağır Taşıt ve Toplam Trafik Hacim Haritası ve Toplam Taşıt Trafiği İçerisindeki Ağır Taşıt Trafik Oranını gösteren harita ile birlikte toplam 41 harita yer almaktadır.