Liman sualtı güvenliği

HAKKI SEFA BAŞATLI 2 Ara 2022 Güvenlik Hizmeti

Liman tesislerimizin fiziki güvenliğine yönelik personel ve araç giriş kontrolları, izleme, sınırlı alanlar, yolcu bagaj, yük, kumanyanın kontrolu gibi ISPS Kod uygulamalarının getirdiği çeşitli zorunluluklar ve tavsiyeler ile çok önemli bir seviyeye ulaştığını her geçen gün özellikle CCTV ve algılama Sistemlerinin gelişmesine paralel olarak arttığını görmekteyiz. Güvenliğe yönelik gelişmelerin yapay zeka uygulamaları ile zaman içerisinde daha da artacağını rahatlıkla söyleyebiliriz. Ancak sualtı güvenliği konusunda aynı iyimserliği bekleyemiyoruz.

Liman sahası ve yaklaşmaları için sualtı güvenliği konusu henüz yeterince çözümlenememiş bir konudur. Sualtı fiziğinin geniş çaplı problemleri bu konudaki şimdiye kadar yapılan çalışmaları kısıtlamaktadır. Sualtı tespit cihazları şüpheli hareket ve cisimleri aktif ve pasif sonar cihazları ile ve manyetik sismik elektro optik özellikleri tespit etmek üzere yoğunlaşmaktadır. Sadece Liman sahası deniz yaklaşma ve su üstünün izlenmesi, bir takım şüpheli hareketlerin tespit ve analizi mevcut cihazlar ile son derece sınırlıdır. Önce tehdit konusunu aşağıdakiler ile sınırlı olmamak üzere ne olabilir başlıklar halinde ele alalım;

Sualtından balık adamlar vasıtası ile demirli/bağlı gemilere saldırılar,
Sualtından sahaya iskele / rıhtım ayaklarına şüpheli paket/ patlayıcılar/tahrip ediciler yerleştirme,
Deniz üstünde bir takım şüphe uyandırıcı ( yağ, yakıt vb ) izler oluşturarak limanın kapatılması, gemi hareketlerini kısıtlama gibi faaliyeti aksatıcı durumlar yaratma,
Sualtından liman sahasına yaklaşma ve limana çıkarak saldırı gerçekleştirme,
İnsan kaçakçılığı, uyuşturucu ve mal kaçakçılığı vb. faaliyetler için yaklaşma, sualtını kullanma,
Liman sualtı yapılarına (elektrik iletişim kabloları, akaryakıt/ sıvı kimyasal ürün transfer boru hatları vb.) sabotaj

Bunlar ve benzeri saldırılar ile liman faaliyetleri aksatılarak ekonomik olumsuzlukların yanı sıra çevre felaketleri ile karşılaşılabilir.

Tehditlerden oluşacak emareler ise yine aşağıdakiler ile sınırlı olmamak üzere incelersek;

Normal seyir fenerlerini yakmayan, karartılmış Gemi/tekneler,
Telsiz çağrılarına cevap vermeyen Gemi/tekneler
Makine çalıştırmadan akıntı veya rüzgârla sürüklenen Gemi/ tekneler
Deniz üzerinde büyük çalılar, ahşap kereste/kalaslar vb.
Dalış yapılan tekneler
Su yüzeyine ulaşan hava kabarcıkları,
Balıkadam dalış kıyafetli insanlar
Su üzerinde yakıt yağ benzeri birikintileri
Plansız LPG, LNG, Kimyasal tanker Gemi/barç/ teknelerin yaklaşmaları,
Dolfen / Limana plansız çok yaklaşan akaryakıt, barç, şat vb. tekneler
Yanmakta olan tekne, enkaz vb.
Normal rotaları dışına çıkmış, tehlikeli şekilde seyreden, kılavuz, römorkör, palamar tekneleri refakatinde olmayan gemilerin yaklaşmaları

Yukarıdaki emarelerin bir kısmı kolayca tespit edilebileceği gibi bir kısmında ise öncelikle tespit ve doğru bir değerlendirmeye ihtiyaç vardır.
Liman Güvenlik ekiplerince bu emareler tespit edilebildiği takdirde doğrulama ve tehdide müdahale olanakları da son derece kısıtlıdır. Bu olumsuzluklar dikkate alınarak AB Güvenlik otoriteleri çeşitli AR-GE projelerini sürekli teşvik etmekte ve çözüm sürecini olabildiğince hızlandırmak istemektedir.

Sualtı güvenliği konusunda şimdilik ideale yakın bir çözüm senaryosu ise aşağıdaki gibi olabilir. Öncelikle limana yaklaşma/sızma teşebbüsün aktif/ pasif algılama cihazları ile tespit edilmesi bu tespitin Sualtı uzaktan komutalı cihazlar (ROV ) ile incelenmesi elde edilen bilgilerin en seri şekilde değerlendirme personeline ulaştırılması hatta bu personel ile görüntülü olarak veya yapay zeka çözümü ile nihai bir değerlendirme yapılıp müdahaleye karar verilmesi şeklinde özetlenebilir. Bu çalışmayı desteklemek güçlendirmek adına liman sualtı sahasının önceden yapılacak bir sualtı sörveyi ile kayda alınıp ROV cihazları ile yapılacak devriye görevlerinde farklı bir tespit için alarm verilmesi sağlanabilir.