Trafik Güvenliği

16 milyon nüfusa sahip megakent İstanbul’da trafiğin güvenli işlemesi en önemli konuların başında geliyor. İBB Ulaşım Daire Başkanlığı Trafik Müdürü Tuncay Önderoğlu ile neredeyse bir ülke nüfusuna sahip İstanbul’da trafikteki güvenlik uygulamaları üzerine konuştuk.

Ulaşım güvenliği, artan nüfus ile birlikte şehirler için çok önemli bir hal almıştır. Kentsel alanlarda ulaşım demek gün içerisinde birçok yolcuyu ya da ürünü araçlı ya da araçsız bir noktadan bir noktaya eriştirmek demektir. Kent güvenliğini oluşturan bileşenlerden biri de ulaşım ve trafik güvenliğidir. Dünya sağlık örgütünün 2018 yılı raporuna göre her yıl 1.35milyon kişi trafik kazalarında hayatını kaybediyor.

TÜİK verilerine göre ülkemiz karayolu ağında 2019 yılında toplam 1 milyon 168 bin 144 adet trafik kazası meydana gelmiş, bunların sonucunda 5.473 kişi hayatını kaybetmiştir. Yaralı sayısı ise 283bin’in üzerindedir. Bu durum hem ailelerin hayatlarında kapanmayacak yaralar açmakta hem de ülkemiz için büyük maddi kayıplara yol açmaktadır.
Trafik kazaları önlenebilir Yapılan araştırmalar göstermektedir ki trafik kazaları hem önlenebilir hem de her geçen gün bu kazaların ciddi anlamda sayısı artmaktadır. Artan trafik kazaları ülkeleri önlemler almak zorunda bırakmıştır. Trafik güvenliği çalışmalarına 1997 yılında “Sürdürülebilir Güvenlik Programı” ile başlayan Hollanda 2005-2020 yılları arasında “Sürdürülebilir Güvenlik Vizyonu İlkelerini” açıklamıştır. Yeni Zellanda 2011 yılında “Ulusal Yol Güvenliği Komitesi”ni kurmuştur. 2011-2012 yıllarında “Daha Güvenli Seyahatler İçin Birinci Eylem Planını” ilan etmiştir. Amerika’nın bazı eyaletlerinde yol güvenliği planlamaları çerçevesinde, “Sıfır Can Kaybına Doğru” projesini ilk kabul eden eyaletler Washington (2000) ve Minnesota (2003) olmuştur. Ulaştırma, halk sağlığı ve genel olarak sağlık kurumları ile (Minnesota’daki) üniversiteler başta olmak üzere devletin farklı kurumları arasında işbirliği başlamıştır. 2016 yılında otoyollar için düzenlenen ulusal hükümler eyaletlerin yol güvenliğini önemsemelerini teşvik etmiştir. Yeni ulaştırma yasası güvenlikle ilgili performans ölçümlerinin yapılması zorunlu hale gelmiştir. Küresel boyutta önem kazanan trafik güvenliği konusu Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 2 Mart 2010 yılındaki toplantısında ele alınmış ve bu toplantıda 2011- 2020 yılları arasında trafik kazalarından kaynaklı ölüm vakalarının %50 oranında azaltılması amacıyla “Küresel Yol Güvenliğinin İyileştirilmesi” hakkında 64/255 sayılı karar alınmıştır. Bu kararlar çerçevesinde üye devletleri 10 yıllık eylem planları açıklamaya davet etmiştir.
Ulusal ölçekte bir strateji belgesi olan Trafik Güvenliği Eylem Planı 2012 yılında yayınlanarak onaylanmıştır. Bu çerçevede de İstanbul büyükşehir belediyesi olarak “İstanbul ili Trafik Güvenliği Ana Planı” çalışmalarına 2015 yılında başlanmış ve 2016 yılında tamamlanmıştır.

İstanbul ili Trafik Güvenliği Ana Planı çalışmasından beklentiler:

• Kaza kara noktaları belirleyerek, İstanbul’un kaza risk haritası oluşturmak,
• Kaza noktaları, kazaların oluş şekilleri, nedenleri, etkileri irdelenerek, kent yol ağına ait kaza risk derecelendirmesi yapmak,
• Kaza veri tabanının geliştirilmesi ve gerekli iyileştirmelere yönelik uygulama ve performans izleme önerilerini içeren raporlar hazırlamak,
• Altyapı hizmetleri çalışmalarında alınacak gerekli güvenlik tedbirleri, acil müdahale ve ilkyardım, kaza sonrası kurtarma hizmetlerinde, eğitim, ilgili mevzuat düzenleme ve denetim hizmetlerinin etkin bir şekilde uygulanması konularında, trafik güvenliğine ilişkin sorunların çok yönlü bir şekilde ele alınarak bilimsel öneri ve değerlendirmeler ışığında çözüm önerileri sunmak,
• Yayaların ve engellilerin metropoliten alanda özgürce dolaşacağı, istedikleri yere kolayca erişilebileceği, toplu taşım araçlarına kolayca erişimlerini sağlayacak öneriler hazırlamak,
• Ön çalışma kapsamında toplanan veri envanteri oluşturularak, veriler sentezlenip trafik güvenliği modelini oluşturmak; strateji, politika ve öngörüler belirlenerek, eylem planı ve sonuç raporu hazırlamaktır.

Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından tutulan tutanak kayıtlarına bakıldığında meydana gelen trafik kazalarında yol faktörü çok düşük bir orandadır. Kazaların önemli bir kısmı sürücü davranışlarından dolayı olsa da yol kusurları da göz ardı edilmemelidir. Bunun yanında sürücüleri uyaran ve kaza riskini azaltan birçok sistemin dünyada kullanımı da hızla artmaktadır.
İstanbul, Trafik Güvenliği Ana Planı hedefleri doğrultusunda trafik güvenliğini bütüncül bir bakışla ele almakta ve saha uygulamaları ile de gerekli önlemleri hayata geçirmektedir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi, trafik güvenliğini arttırmak için Akıllı Ulaşım Sistemlerinden (AUS) de oldukça yaygın bir ağ ile yararlanmaktadır. AUS kullanıcı konforunu ve rahatlığını arttırırken karayolu taşımacılığının güvenliğini ve verimliliğini de arttırmaktadır.

Ulaşım Yönetim Merkezi

Ulaşım Yönetim Merkezi (UYM) 7/24 esasına göre çalışmakta ve İstanbul genelinde 1500 kamera ile trafiği gözlemlemektedir. 1997 yılında kurulan bu merkezde İstanbul’da gözlemlenen herhangi bir olay ilgili kurum ve kuruluşlarla anında paylaşılarak çözüm üretmekte aynı zamanda da sürücü ve yolcular bu olay hakkında bilgilendirilmektedir. 2019 yılında 8.811 kaza UYM tarafından tespit edilmiş ve gerektiğinde müdahaleler yapılmıştır. Bunlarda can kaybı 30 kazada gözlemlenerek rapora girmiştir. Kazaların 1.308’, yaralanmalı, 6.111’i hasarlıyken 1.361’i ise zincirleme kazadır. UYM tarafından rapor edilen kazaların önemli bir kısmı kameralar tarafından gözlemlenebilen ana arterlerde yer almaktadır.

“Ulusal ölçekte bir strateji belgesi olan Trafik Güvenliği Eylem Planı 2012 yılında yayınlanarak onaylanmıştır.”

2007 yılından bu yana hizmet veren İBB CepTrafik uygulaması vatandaşa trafikteki duyurular hakkında bilgi verdiğimiz kanalların başında gelmektedir.

İBBCepTrafik uygulaması ile vatandaşlarımıza duyuruların yanı sıra yollardaki trafik sıkışıklık verileri, alternatif ulaşım olanakları, park yerleri, bisiklet rotaları, elektrikli şarj istasyonları, trafik kameraları, sinyal konumları gibi bilgiler anlık olarak ulaştırılmaktadır. Bunun yanı sıra kişiselleştirilmiş favori ekleme ve geri bildirim yapma olanakları da bulunmaktadır. Vatandaşlarımızdan gelen geri bildirimler olası kaza risklerini ortadan kaldırmak için Ulaşım Yönetim Merkezine iletilmekte ve Ulaşım Yönetim Merkezindeki operatörler tarafından olay yönetimi senaryoları işletilmektedir. 2021 Ocak itibarı ile İBBCepTrafik uygulamasının kayıtlı kullanıcı sayısı, iOS versiyonunda 5,3 milyonu, Android versiyonunda ise 5,2 milyonu aşmıştır.

Değişken Mesaj Sistemleri

(DMS) kullanımı ile yolda sürücüler anlık olarak UYM operatörleri tarafından bilgilendirilmekte ve alternatif rotalara yönlendirilmektedir. Değişken Mesaj Sistemi levhaları sadece trafik sıkışıklığı, alternatif rotalar veya kapalı yollar hakkında bilgiler sunmamakta aynı zamanda hava koşulları, hız limitleri gibi sürücülerin davranışlarını etkileyecek bilgiler de içermektedir. Yapılan araştırmalar hava koşulları ve hız limitlerinin bu levhalarda görülmesinin sürücü davranışları üzerinde olumlu etki yarattığı ve kaza riskini düşürdüğünü göstermektedir.

Elektronik Denetim Sistemleri

Emniyet Genel Müdürlüğü ile imzalanan protokol koşulları doğrultusunda Elektronik Denetim Sistemleri (EDS) İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından işletilmektedir. İstanbul’da işletilen en önemli denetim sistemleri; Kırmızı Işık İhlal Tespiti, Emniyet Şeridi İhlal Tespiti ve Ortalama Hız İhlal Tespit sistemleridir. Buna ilaveten Ters Yön İhlal, Park İhlal, Tramvay Yolu İhlal, Taralı Alan İhlal, Ofset İhlal Tespiti gibi sistemler de bulunmaktadır. Sabit sistemlere ilave olarak Mobil EDS sistemleri ile de İstanbul genelinde trafik güvenliğini arttırmaya yönelik denetimler sürdürülmektedir. EDS sistemleri sürücüleri daha dikkatli olmaya teşvik etmektedir. Bu sistemlerin en önemli avantajları arasında; trafik kazalarında azalma, caydırıcılık etkisi ile trafik güvenliğinin arttırılması ile güvenlik görevlilerinin daha verimli kullanılması yer almaktadır. Bu sistemler hızların düşürülmesi ile trafikte güvenliğin arttırılmasında, kavşaklardaki ihlaller dolayısıyla oluşan çarpışmalı kazaların en aza indirilmesinde oldukça etkilidir.

Yatay İşaretleme Uygulamaları

Yatay Trafik İşaretlemeleri; Trafik ve Yol Güvenliğinin sağlanması, trafiğin düzenlenmesi, yolu kullanan sürücü ve yayalara rehberlik etmesi, yol hakkında bilgiler vermesi, gerekli yasaklama ve kısıtlamaların belirtilmesi amacı ile yürütülen çalışmalardır. Yatay İşaretlemede Trafik Güvenliğini arttırmak için kullanılan uygulama örnekleri aşağıda gösterilmektedir.

Uyarıcı Bant:
Çift kompenant boya ile yapılan uyarıcı bantlar kaza olasılığı yüksek kavşak yaklaşımlarında, tehlikeli viraj öncesinde vb. sürücüleri uygun hızda araç kullanmalarını sağlayacak şekilde yapılan uygulamalardır.
Ok:
Yönlendirici oklar ile kavşaklarda trafiğin seyir yönüne göre araçların uygun şeridi kullanması ve bu amaçla trafik güvenliğinin arttırması sağlanır.

Hazır Sembol:
Hazır semboller termoplastik malzemeden oluşmakta ve ısıtılarak yol yüzeyine yapıştırılarak kullanılan yatay işaretleme malzemeleridir. Düşey işaretlemedeki özellikle tehlike uyarı işaretlerinin yol yüzeyine uygulanarak sürücülerin uyarılması hedef alınmaktadır.
Yavaş:
Yolun tehlikeli kısımlarına yaklaşılmadan önce sürücüleri uyarmak üzere yol yüzeyine çift kompenant boya ile uygulanan yazılardır.
asis Çizgileri: Ulaşım Koordinasyon Müdürlüğünün aldığı karar neticesinde uygun olan noktalara Yol Bakım ve Onarım Müdürlüğünün imalatını yaptığı asfalt kasislerin görünürlüğünü arttırmak ve sürücüleri uyarmak maksadıyla yapılan tarama çizgileridir.
Kasis Çizgileri:
Ulaşım Koordinasyon Müdürlüğünün aldığı karar neticesinde uygun olan noktalara Yol Bakım ve Onarım Müdürlüğünün imalatını yaptığı asfalt kasislerin görünürlüğünü arttırmak ve sürücüleri uyarmak maksadıyla yapılan tarama çizgileridir.

Düşey İşaretleme Uygulamaları

Düşey trafik işaretlemeleri sürücü yolcu ve yayaların kullanmakta oldukları yol ağı üzerinde uymak zorunda oldukları kuralların belirtilmesi ve ayrıca yönlendirme, bilgilendirme amacı ile uygulanan işaretlerdir. Düşey trafik işaretlemeleri; trafik uyarı işaretleri, trafik tanzim işaretleri ve trafik bilgi işaretlerinden oluşmaktadır.

Trafik ve Yol Güvenliğini maksimum seviyeye yükseltmek amacı ile ana arter yolların katılım ve ayrımlarında Güvenlik Bariyerleri, Poliüretan Esnek Silindirler, Şerit Ayırıcı Yol Butonu ve Yol Kenar Dikmesi (CTP) gibi yol güvenlik sitemleri uygulanmaktadır. İstanbul’da yol güvenliği için kullanılan uygulamalar aşağıda belirtilmiştir.

CTP Uygulamaları:
Her türlü hava şartlarında sürücülerin yol sınırlarını belirleyip güvenli bir şekilde yolda ilerlemeleri için yol kenarlarına konulan ayırıcı yol güvenlik elemanlarıdır.

Esnek Silindir Uygulamaları:
Sürücülerin yol ayrım ve katılımlarını fark etmeleri amacıyla kullanılan ve çarpma sonucu eski haline dönebilen ayırıcı yol güvenlik elemanıdır.

Su Bariyeri Uygulamaları:
Su bariyerleri bir çarpışma esnasında enerjiyi emerek aracı, sürücüye tanımlanmış en az zararı vererek tam durmaya getiren bir sistemdir. Kaza anında aracın hızını sönümleyerek taşıtın bariyerden tekrar yola savrulmasını veya uçmasını engeller.

Yol Buton Uygulamaları:
Şerit ve yol kenarlarının gece görünürlüğünü yükseltmek böylece şerit disiplini sağlayarak yol güvenliğini maksimuma yükseltmek amacıyla kullanılan ayrıca yol güvenlik elemanlarıdır.

Düşey işaretleme ekipmanları geçici sirkülasyon projeleri kapsamında alınan güvenlik tedbirlerini en üst düzeye çıkarmak için de kullanılmaktadır.
Gerek kamu kuruluşları gerekse özel firmalar tarafından gerçekleştirilen Geçici Trafik Sirkülasyon projelerinde standartlara uygun tedbirleri almak sahada bu tedbirlerin doğru uygulanıp uygulanmadığını denetlemek trafik güvenliği için hayati önem taşımaktadır.

Sinyalizasyon Sistemleri

Eşdüzey (hemzemin) kavşaklar ve yaya geçişleri; taşıt ve yaya akımlarını kontrol altına almak, güvenliği artırmak ve belirli bir düzen içerisinde trafik akışını sağlamak amacıyla sinyalize edilmektedir. Sinyalize kavşaklar, çevrimiçi ve gerçek zamanlı (anlık) olarak Kavşak Kontrol Sistemi ile Ulaşım Yönetim Merkezi’nden de yönetilebilmektedir.
Anayol trafik akımının gereksiz kesilmesini önlemek, ilgili taşıt akımı için anlık ve ihtiyaç kadar yeşil süre işletebilmek amacıyla sinyalize kavşaklarda gerekli görülen akımlara hitap eden ve dedektörler ve kameralar ile desteklenen sistemler ile yönetilmektedir. Bu algılayıcılar ile; tali yollarda araç olup olmaması durumuna ve ilgili taşıt akımlarında tespit edilen anlık ihtiyaca göre sinyal süreleri dinamik olarak ayarlanmaktadır. Böylece kavşak noktalarındaki çarpışmalı kazaların önüne geçilmesi hedeflenmektedir.

Tünel İşletim Merkezi

Tünellerin ve alt geçitlerin maksimum seviyede güvenli, konforlu ve verimli bir şekilde işletilmesini sağlamak amacıyla İstanbul Büyükşehir Belediyesi bünyesinde Tünel Kontrol Merkezi kurulmuştur. Tünellerin 7/24 esasıyla dinamik bir şekilde gözlemlenmesi, kontrolü ve yönetimi bu merkez sayesinde sağlanmaktadır.

Tünellerde kurulan SCADA sistemleri ile kontrol edilmekte ve oluşabilecek güvenlik tedbirleri uluslararası standartlara uygun bir şekilde alınmaktadır.

Trafik Eğitim Parkları

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Trafik Müdürlüğümüz tarafından İl Emniyet Müdürlüğü ve İl Milli Eğitim Müdürlüğü işbirliğinde okullarda verilen trafik eğitimine destek olmak maksadıyla teorik ve uygulamalı olarak Topkapı, Bağcılar ve Sancaktepe Çocuk Trafik Eğitim Parklarında öğretim programı ile ilişkilendirilmiş olarak öğrencilerin trafik bilgi ve becerilerinin arttırılması, trafik kurallarına uymanın davranış haline getirilmesine yönelik 4-12 yaş grubu öğrenci gruplarına trafik eğitimi verilmektedir.
Trafik eğitiminden; maksimum düzeyde verim alınması, ölçülebilir ve kaliteli bir eğitim hizmetinin sunulması amacı ile ilgili yönetmelik ve standartlar kapsamında, trafiğe kapalı alanlarda, hizmet veren 3 trafik eğitim parkımız yatay/düşey trafik işaretleri, sinyalize kavşakları, yaya geçitleri, üst geçit, hemzemin geçit, bisiklet yolları, engelli yolları ve yaya kaldırımları gibi trafik bileşenlerini içeren eğitim pisti ile birlikte idari bina, modern sınıflar, hastane, okul, konukevi, garaj, alışveriş merkezi, amfi ve gözetleme kulesi gibi küçük yapıların yer aldığı minyatür bir şehir planı olarak düzenlenmiştir.
Yürütülen eğitim çalışmalarının görsel ve yazılı olarak desteklenmesi amacı ile Trafik Eğitim Kitabı, Trafik Boyama Kitabı, Trafik Levhalı Eğitim Seti, Trafik İşaretleri Panosu, Trafik Eğitim ve Tanıtım Broşürleri, Şapka, T- shirt, Kalem, Trafik Temalı Defter vb. eğitim dökümanları her yıl güncellenerek hazırlanıp, eğitim verilen öğrenci grupları ve okullarına verilmektedir.