COVID – 19 Salgını nedeniyle Liman Tesislerinde alınması gereken tedbirler

Dünya Sağlık Örgütü ( WHO )Taraf Devletlere, gemilerde veya limanlarda sağlık önlemlerinin beklenmedik durum planlaması ve uygulanmasında yardımcı olmak için, tüm halk sağlığı risklerini ve ilgili kural ve düzenlemeleri ele alan bir genel rehber geliştirmiştir.

Uluslararası Sağlık Tüzüğü (IHR) isimli bu dokümanın Mayıs 2005’te Dünya Sağlık Asamblesi tarafından kabul edilmesiyle taraf devletler, IHR’de belirtilen havalimanları, sınır kapıları ve limanlar gibi belirli giriş noktalarında gözetim ve müdahale ile ilgili halk sağlığına yönelik kapasitelerini geliştirmeyi, güçlendirmeyi ve sürdürmeyi kabul etmişlerdir.

Covid 19 pandemisinin ülkemizde tespit edilmesinin ilk resmi açıklaması 11 Mart 2020 tarihinde Sağlık Bakanlığınca yapılmıştır. “Pandemi” nedeniyle alınan önlemler kapsamında salgının yayılma etkisini azaltmak üzere insanların bir araya gelerek faaliyette bulunmalarına kısıtlamalar getirilmiştir. Pandemi sürecinde; yaşam ve ekonominin bir gereği olarak sağlık, güvenlik ve lojistik hizmetlerinin yoğunluğunun artarak sürdürülmesi bir zorunluluk olarak karşımıza çıkmıştır.

Bu yazımız tüm ülke giriş noktalarına yönelik olmakla birlikte özellikle uluslararası faaliyette bulunan liman tesislerimizde alınması gereken önlemlere dikkat çekilmiştir. Liman tesislerimizde ticari trafik ekonominin ihtiyaçları doğrultusunda her geçen gün artarak devam etmektedir. Liman tesislerimizde henüz uluslararası yolcu trafiği başlamamış olmakla birlikte Kruvayzer şirketlerinin önümüzdeki dönem için yaptıkları çalışmalarına paralel hazırlık yapılması açısından yolculara yönelik önlemlere de yer verilmiştir. Denizden ülkeye girişlerde sağlık kontrolleri,“Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü” ve bağlısı birimler tarafından yapılmaktadır. Liman tesislerimizin de özellikle yolcu operasyonlarında liman başkanlıkları ile birlikte gemiler ile pandeminin kontrolü ve bulaşmanın önlenmesi konusunda yakın bir işbirliği içerisinde olmaları gerekmektedir. Liman tesisine gelecek gemi personeli ve yolcuların pandemi dolayısı ile alınan önlemler ve uygulamalar konusunda önceden bildirimde bulunulması hayati önemdedir. Aynı şekilde gemilerden potansiyel şüpheli veya kesinleşmiş hastalar ile ilgili bildirimler ve bu kişilere yönelik yapılacak işlemlerin önceden belirlenmiş olması (ilgili kişi/ler, irtibat bilgileri, ulaşım ve taşıma araçları, geçici bekleme/konaklama yerlerinin belirlenmiş olması, bu kişiler ile temas etmiş kişilerin kaydının tutulması ve rapor edilmesi vb.), risk analizlerinin yapılması, bölge müdahale imkânları gibi birçok faktörün önceden değerlendirilmesini gerektirmektedir.

Ülkemizi ve insanlarımızı tehdit eden salgını önlemek, yayılmasını durdurmak üzere liman tesislerimizde alınması ve uygulanması gereken önlemleri 3 başlık altında; fiziki önlemler, prosedürel önlemler ve kişisel koruyucu tedbirler şeklinde inceleyeceğiz. Bu önlemlerin bir çoğu halen uygulanmakla birlikte aksaklıkların takip edilmesi, kişisel koruyucu malzeme desteğinin sürdürülmesi, görevli personelin bilgilerinin sürekli eğitim, talim ve tatbikatlarla güncellenmesi de bir o kadar önemli olduğunu unutmamak gerekir.

Liman tesislerinde salgına yönelik fiziki önlemler;

1. Sosyal mesafe;Liman görevlileri ve çalışanlar ile yolcular arasında sürekli en az 1.5 mt’lik fiziki mesafe sağlanmasına özen gösterilmelidir.
2. Vücut ısı ölçümleri:Liman tesisine giriş yapacak tüm kişilerin vücut ısıları aksatılmadan alınmalı ve kayıt edilmelidir.
3. Hijyen noktaları: Özellikle kişilerin giriş noktalarında, büfe ve dinlenme yerlerinde, tuvalet lavobave benzeri temizlik yerlerinde kolayca ulaşılabilecek görünür noktalarda dezenfektan el sıvıları, sabun ve benzeri temizlik maddeleri bulundurulmalıdır.
4. Limana giriş/çıkış noktaları; Limana giriş/çıkış kontrollerinin yapıldığı merkezler, işlem yerleri, bekleme yerleri, büfeler vb. iç alanda bulunabilecek kişi sayısı belirlenmeli ve bu alanlara girişler gerektiğinde kişi sayısı ile sınırlandırılmalıdır.
5. Uyarı işaretleri; Kişilerin yoğunluk yaratacakları bekleme noktaları, işlem yerleri, giriş çıkış yerleri , yemek, dinlenme, büfe vb. yerlerde yer mesafe İşaretlemeleri, görseller, uyarılar ve talimatlar yer almalıdır.
6. Merdiven/turnikeler; personel, çalışan ve yolcuların kullandıkları merdiven, turnike ve benzeri geçiş yerlerinin kullanım sonrası ve peryodik olarak hijyenik temizliğinin yapılmasına özen gösterilmelidir.
7. Korunmalı alanlar; Kişiler ile çok yoğun ilişkisi olacak gişe, büfe, evrak kontrolü gibi yerlerde görev yapan personeli korumak üzere pleksiglass/cam dan yapılmış koruyucu muhafazalar yapılmalıdır.
8. Perdeler; Tesiste kullanılan tekstil veya diğer ürünlerden mamul perdeler sürekli havalandırılmalı ve peryodik olarak hijyenik temizliği yapılmalıdır.
9. A/C kullanımı: A/C’lar dışarıdan alınan havanın soğutulması prensibine göre çalıştırılmalı bu özelliği bulunmayan A/C’lar mümkün olduğunca çalıştırılmamalı filtreler anti bakteriyal ve mümkünse anti virüs özellikliler ile yenilenmeli ve çok sık peryotlarla hijyenik olarak temizliği yapılmalıdır.
10. Havalandırma; Tüm kapalı alanların olabildiğince çok sık doğal yöntemlerle havalandırılmaları sağlanmalıdır.
11. Servis, yemekhane, soyunma odaları: Buraları kullanacak personel sayısı vardiya yöntemleri ile kısıtlanmalı araç ve masalarda oturma yerleri belirlenmeli, kullanım öncesi ve sonrası hijyen uygulamaları yapılmalıdır.
12. Şüpheli/hasta kabul yerleri; Potansiyel kişilerin tespit veya teslim edilmesi durumunda ilgili kuruluşa teslim etmek üzere korunmalı bekleme odalarının belirlenmesi, donatılması faydalı olacaktır.
13. Dezenfeksiyon; Ofisler, çalışma yerleri, sosyal alanlar, servis/taşıt/vinç vb. araçlar ile kişilerin kullanımındaki tüm ekipmanlar peryodik olarak dezenfekte edilmeli, çok sık kullanılan yerlerin periyodu daha sık olacak şekilde düzenlenmelidir.
14. Tıbbi atık toplanması; Günlük kullanılan maske eldiven vb. koruyucu ekipman için özel toplama çöp kutuları ve buralardan toplanan atıkların biriktirileceği merkezler oluşturulmalı, alınması için tıbbi atık toplama araçları kullanılmalıdır.
15. Giriş paspasları; Çok yoğun kullanılan hassas bölgelerde sterilizasyon sağlayacak paspasların kullanılması da dikkate alınmalıdır.
16. Malzeme kullanımı; Pandemi sürecinde tek kullanımlık (tabak, bardak, çatal, kaşık, havlu vb.) ürünlerin kullanımı teşvik edilmelidir.

Prosedürel önlemler

Liman Tesislerinde uygulanmak üzere pandemi ile mücadelede başvurulacak prosedürler oluşturulmalıdır. Aşağıdakiler ile sınırlı olmamak üzere birkaç örnek verilmiştir.

1. Yazılı talimatlar ;Giriş çıkışı düzenleyici, vücut ısısı ölçümleri, kayıtlar, davranış şekilleri, uygulanacak koruyucu tedbirlere ilişkin talimatlar, gelen kişilerin kontrollerinin nasıl yapılacağı, potansiyel hasta ile karşılaşıldığında hareket tarzları, denetimler ve raporları kapsayan yazılı talimatlar oluşturulmalıdır.
2. Bilgilendirme ve uyarı panoları: Özellikle giriş noktalarında kişilerin rahatça okuyabilecekleri Türkçe ve İngilizce bilgilendirme panoları bulundurulmalı, TV ve benzeri araçlar ile görsel yayınlar sesli anonslarla uyarılar yapılmalı, Web sayfalarında pandemi uygulamalarına yönelik uyarı ve bilgilendirme notları yayınlanmalıdır.
3. Kısıtlama panoları: Özellikle girilmemesi, geçilmemesi, asansörler gibi kullanılmaması gereken yerlerde uyarı panoları bulundurulması veya sabit nöbet noktaları tesis edilerek bu yerlerin kullanılmaması veya kısıtlanması sağlanmalıdır.
4. Acil durum prosedürü: Bir şüpheli veya hasta ile karşılaşıldığında veya Gemilerden hasta kişi/lerinlimana teslim edilmesi gerektiğindeki hareket tarzları belirlenmiş olmalıdır. Bu kişilerin bekletilecekleri veya sevk edilecekleri yerler, kullanılacak araçlar, alınacak tedbirler, hasta veya şüpheliler ile doğrudan ilgilenecek görevliler belirlenmiş, irtibat bilgileri ulaşım yöntemleri yazılı güncel ve her an kullanılabilir olmalıdır. Şüpheli veya hasta kişi ile temas etmiş kişilerin kaydının alınması, bu kişilerin irtibatta bulundukları kişiler de filasyon uygulamaları için son derece önemli olduğu bilinmelidir.
5. Basın ve halkla ilişkiler

Salgın hastalık ile ilgili olayların toplumdaki son derece olumsuz etkileri dikkate alındığında olası bir vakanın profesyonel bir yaklaşımla yönetilmesi bu konuda eğitim görmüş ve tecrübeli bir ekibin görevlendirilmesi ile toplumla paylaşılması Kurumların öncelikli hedeflerinden olmalıdır. Vakanın açıkça ve gerektiği şekilde duyurulması, olayın saklanması, gizlenmesinden çok daha doğru bir yönetim şeklidir. Aksi takdirde sosyal medyanın yaygın kullanımında çok abartılı, yanlış, kurumları itham altında bırakan örnekleri azımsanmayacak sayıdadır.Profesyonel bir ekip verilmesi gereken bilgiyi doğru bir şekilde yönetecektir.

6. Eğitim, talim, tatbikatlar

PANDEMİ’ye yönelik eğitim toplantıları yapılarak tüm personelin bu konudaki gelişmeler, uygulamalar, alınacak önlemlerdeki değişikliklere ilişkin bilgilendirmeleri sağlanmalıdır. Ayrıca sahada doğrudan uygulama yapan Güvenlik personeli gibi personelin küçük senaryolar kapsamında talimlerle becerileri arttırılmalıdır.Yılda 1 -2 kez ilgili tüm personelin katılacağı ( özellikle yolcu limanları için önemlidir.) bir tatbikatın yapılmasının da faydalı olacağı değerlendirilmektedir. 

Kişisel koruyucu tedbirler

Salgından korunmak üzere istisnasız tüm personelin özellikle güvenlik ekibinin kişisel koruyucu tedbirleri hiç aksatmadan uygulamasının önemi açıktır. Her bireyin öncelikli görevi önce kendi sağlığını bunun yanı sıra birlikte çalıştığı arkadaşlarını ve irtibatta olduğu çalışan ziyaretçi vb. kişilerin sağlığını korumasıdır. Bunun içinde aşağıdakiler ile sınırlı olmamak üzere alınması istenen ve istenecek her türlü koruyucu tedbiri kullanmak, uygulamak ve kontrol etmek öncelikli görevdir.

1. Maske kullanımı; maske ağız ve burunu tam kapatacak şekilde, yemek yemek su içmek gibi zorunlu haller dışında sürekli takılmalıdır. Çalışılan görev yerinin özelliğine bağlı olarak çok sık değiştirilmeli, kirlenen maske tıbbi atık toplama kaplarına atılmalıdır.
2. Eldiven Kullanımı; eldiven kullanımının zorunlu olduğu yerlerde (Ekipman, doküman teslimatının yapıldığı ofisler ) uygun eldivenlerin kullanılması gerekmektedir. Son açıklamalarda eldiven kullanımının zorunlu olmadığı yerlerde uygun olmayan eldivenlerin olumsuz etkilerin oluşacağına dair açıklamalar da dikkatle takip edilmelidir.
3. Galoş kullanımı; bulaş riskinin yüksek olduğu alanlara girişte galoş kullanımı zorunlu tutulabilmektedir. Uygun tek kullanımlık galoşların usulüne uygun giyilip çıkarılması kullanım sonrası tıbbi atık toplama istasyonlarına bırakılması önemlidir.
4. Koruyucu kıyafet; bulaş riskinin yüksek olduğu alanlara girişte koruyucu kıyafet kullanımı zorunlu tutulabilmektedir. Uygun tek kullanımlık kıyafetlerin usulüne uygun giyilip çıkarılması kullanım sonrası tıbbi atık toplama istasyonlarına bırakılması önemlidir.
5. Hijyen; el, yüz ve vücut hijyeni konusunda çok titiz davranılmalı bilhassa eller çok sık sabun, ihtiyaca göre dezenfektan vb. sıvılar ile iyice yıkanmalıdır. Kurulama için olabildiğince tek kullanımlık kağıt mendiller, peçeteler kullanılmalı, fanlı kurutma sistemlerini kullanmaktan kaçınmalıdır.
6. Gözlük, tam yüz maske; bazı çalışma yerlerinde (Liman sağlık ofisleri vb.) çalışanların gözlük, tam yüz maske ve koruyucu kıyafet gibi ekipmanları kullanmaları gerekebilecektir.

Sonuç olarak; pandemide öncelikli hedefimiz kendi sağlığımızın korunmasıdır. Alınması istenen tedbirlerin uygulanması ve kişisel koruyucu ekipmanların doğru kullanılmasıyla bu hedefi büyük ölçüde gerçekleştirebiliriz. Kendimizi koruyabildiğimiz sürece iş yerimizi, çalışma arkadaşlarımızı, ziyaretçi ve gelecek yolcuları da büyük ölçüde korumuş olacağız, sağlıklı çalışma dileklerimle.